Kalp sağlığı açısından bilindiği gibi dikkat edilmesi gereken bazı risk faktörlerivar. Bunların varlığından kalp damar hastalığı oluşma riski artıyor ve oluşan hastalarda da hastalık daha hızlı ilerliyor. Bu faktörlerin bazılarını değiştirmek elimizde değil (ilerleyen yaş, ailede kalp damar hastalığı bulunması gibi). Fakat bir çok şeye dikkat ederek, özen göstererek değerli organımızın daha uzun yıllar bize hizmet etmesini sağlayabiliriz. Oysa bazılarımız tam aksine hareket ederek, yaşam için vazgeçilmez olan değerli organımızı enkaza çeviriyor. Bunu nasıl mı yaparız? Bakalım:
1. Sigara için:
Kalp damar hastalığının en büyük nedenlerinden biri. Sigara kan basıncını yükseltir, pıhtılaşmayı artırır, erken yaştaki ölümlerin (önlenebilir) en büyük nedeni. Bırakmanın getirdiği avantajlar çok büyük: bırakıldıktan sonraki bir kaç günde kalp hastalığı açısından risk düşmeye başlar; 1 yıl içinde %50 azalır ve 10 yıl sonra ise hiç içmemiş gibi olursunuz.
2. Göğüs ağrınızı ihmal edin:
Göğüs bölgesinde ağrınız oluyor ve bunun neden olduğunu bilmiyorsanız doktora gitme zamanınız gelmiştir. Özellikle hareketle, yorulmayla gelen ağrı son derece önemlidir. 5 dakikadan daha uzun süren ve terlemenin eşlik ettiği şiddetli bir göğüs ağrısında (göğsüme bir fil oturmuş gibi!) ise mutlaka doktorunuza veya acil servise başvurun (acil: 112). Doktorunuz telefonda size fazla yardımcı olamayabilir. Mutlaka tetkik yapılması (EKG çekilmesi vb) ve gözlemde tutulmanız gerekebilir.
3. Kaderci olun:
Ailesinde kalp damar hastalığı olanlar bildiğiniz gibi risk altındadır. Hastalıktan sorumlu genler kendisinde de hastalık yapabilir. Fakat “bu benim kaderimde var” deyip bir şey yapmamak yanlıştır. Örneğin kolesterolu yüksek olanlarda kolesterolun ilaç ile düşürülmesiyle aileden gelen risk ortadan kaldırılabilir.
Ailenizdeki kalp hastalığının sizin kaderinizi tayin etmesine izin vermeyin.
4. Kontrollerinize gitmeyin:
Hiç doktora gitmediyseniz bir check-up için mutlaka gidin. Farkında olmadığınız ve düzeltilebilir bazı risk faktörleri (şeker, kolesterol yüksekliği, tansiyon yüksekliği vb) bu kontrollerde ortaya çıkabilir. Eğer kalp damar hastalığı açısından risk faktörlerine sahipseniz veya kalp damar hastalığınız varsa düzenli doktor kontrolleri son derece önemlidir. Bir sonraki kontrol zamanınızı doktorunuz size söyleyecektir.
Sık yapılan bir hata, şikayet olmadığı sürece doktora gitmeme eğilimidir. Yine “doktor bana kötü bir şey söyleyecek” veya “bende şimdi bir hastalık bulacak”diye doktora gitmekten çekinenlerimiz de vardır. Oysa doktora gitmeme ile hastalıklardan uzak kalamazsınız. Bazı problemler ve hastalıklar hiç şikayet yokken yapılan kontrollerde saptanır. Ayrıca, kalp hastalıklarında şikayet oluşması, bir çok şey için geç kalındığı anlamına gelebilir. Örneğin kalp damarları normal çapının %70-80’ine kadar daralmadıkça hiç şikayet olmayabilir. Hatta kalp damarında neredeyse her an tıkanacak kadar darlık olan bir hastanın hiç şikayeti olmadan yokuş veya merdiven çıkması, nadir rastladığımız bir durum değildir.
5. Yerinizden kımıldamayın:
Yerinden kıpırdamadan 100 yıl yaşamak size değil, kaplumbağalara özgüdür. İnsanoğluna hareketsizlik çoğu açıdan sağlıksızdır. Düzenli egzersizin (en iyi egzersiz düzenli yürüyüşlerdir!) kolesterol, tansiyon yüksekliği, şeker yüksekliği, kemikler, ruh sağlığı ve kilo üzerine sayısız yararlı etkisi vardır. Egzersizin yaşı, zamanı yoktur. Ne zaman isterseniz başlayabilirsiniz .Size uygun olan egzersiz sıklığı ve süresi için doktorunuza danışın.
6. İlaçlarınızı almayın:
Doktorunuzun size önerdiği ilaçları almamanız veya önerdiği şekilde almamanız durumunda bir şey hissetmeyebilirsiniz. Fakat bir çok şey kapalı kapılar ardında cereyan eder: tansiyonunuz, şekeriniz, kolesterolunuz vb. yükselir ve bunlar siz farkında olmadan damarlarınızı harabeye çevirebilir.
İlaçlar sizi türlü belalardan (kalp krizi, inme vb) koruyan sigortalarınızdır.
7. Bel çevrenizin büyümesine aldırmayın, gerekirse büyük beden pantolon alın:
Bel çevresinde artış istemediğimiz bir şeydir. Bu durum türlü türlü probleme zemin hazırlayan metabolik sendroma yol açabilir. Kemerinizi gittikçe genişletiyorsanız bundan ciddi endişe duymalısınız.
8. Çarpıntılarınızı boş verin:
Çarpıntı çok sık görülen bir şikayet. Kalp hızının arttığı, yavaşladığı veya düzensiz çalıştığı zamanlarda hissedilir. Çoğunlukla endişe verici bir anlam taşımaz ama mutlaka doktor tarafından incelenmelidir. Bazı durumlarda ciddi ritim bozukluğunun bir belirtisi olabilir.
9. Tansiyonunuz zirvelerde dolaşsın:
Kalbinizin kısa zamanda iflas etmesini istiyorsanız tansiyon ilaçlarınızı almayın ve tansiyonunuzun yükselmesine izin verin. Ne yazık ki çoğunlukla tansiyon yüksekliğinde hiç bir şikayet olmaz. Oysa tansiyon yüksekliği kalbi genişletip kalp yetmezliği oluşturur, damar hastalığına zemin hazırlar, kalp krizine ve inmeye neden olur. Tansiyon yüksekliğinin tanısı kolaydır. Basitçe tansiyon aleti ile tansiyonunuza bakılabilir veya kendiniz bakabilirsiniz. Diyet, egzersiz ve gerekirse ilaçla da kontrol altına alınabilir.
10. Patlayıncaya kadar yeyin:
Fazla kilolar veya obezite ciddi bir sağlık problemi. Kilo vermek elbette kolay değil. Fakat sevindirici haber olarak söyleyebilirim ki; ideal kilonuza ulaşmasanız bile ne kadar kilo verirseniz bundan o kadar yarar sağlayabilirsiniz.
Doğru beslenme zor değil: Sebze, fındık, ceviz, badem gibi kuruyemişleri, zeytinyağı ve meyveyi soframızdan eksik etmeyelim. Trans yağları içeren yiyeceklerden uzak duralım (fast food ve işlenmiş gıdalar!). Sıvı yağ (özellikle zeytin yağı) tercih edelim.