SIK SORULAN SORULAR |
Kalp pilleri ilk olarak, yavaşlamış kalp atım sayısının hızını normale getirmek amacıyla, kalp ritmini algılama ve uyarmak üzere çıkmışken, günümüzde ölümcül ritim bozukluklarını düzeltmede (şok veren piller: AİCD) ve kalp yetmezliği tedavisinde de (biventriküler piller) kullanılmaktadır. Bazı piller bu görevlerin birden fazlasını yapabilir.
Uyarma, kalp pilinin, kablosu (elektrod veya lead) aracılığıyla kalbe bir elektrik uyarısı göndermesidir. Bu uyarı, bir kalp atımı oluşturur. Kalp pili, kalbin kendi ritmi olmadığında, düzensizleştiğinde veya çok yavaşladığında kalbin hızının normal olamasını ayarlar. Kalp pili, aynı zamanda kalbin doğal elektrik aktivitesini algılar (izler). Bu algılama sayesinde pil, kalp ritminin çok düşük olduğunu anladığında uyarı gönderir. Kalp normal hızında çalışırsa pil devreye girmez ve yalnız kalbi izler (pilin çalışmasıyla ilgili ayrıntılı bilgi.).
Kalp pili sistemi 2 ana parçadan oluşur (ayrıca bakınız): metal kılıf (jeneratör) ve kablo. Metal kutunun içinde batarya ve elektronik devreler vardır. Lityum batarya, kalp pili için güç sağlar. Elektronik devre, kalp pili içinde bulunan minyatür bir bilgisayardır. Pilden gelen enerji, küçük elektrik darbelerine dönüştürülür ve elektronik devre ile kalbe iletilen elektrik uyarılarının zamanlaması ve yoğunluğu kontrol edilir. Metal kılıf, batarya ve elektronik devreyi dış ortamdan sıkıca izole eder.
Kalp pili kablosu (elektrod veya lead), kalp piline bağlanan yalıtılmış bir teldir. Kablo, kalp pilinden kalbe elektrik uyarısını taşır, aynı zamanda kalbin doğal aktivitesini de kalp piline iletir. Kablolar oldukça esnek ve güçlüdür. Pil çeşidine göre kablo sayısı da değişir.
Kalp pilleri genellikle tek ya da çift odacık uyarımı için tasarlanmıştır. Tek odacıklı pillerde 1 kablo vardır ve sağ atriyum ya da sağ ventriküle konur. Çift odacıklı pillerde ise 2 kablo bulunur ve hem sağ atriyuma hem de sağ ventriküle uyarı verilir. Çift odacıklı piller, atriyumlardaki kasılmanın hemen arkasından ventriküllerin de kasılmasını sağlar. Böylece kalp, normalde olduğu gibi çalışır.
Bazen kalp, hızlanması gereken durumlarda(egzersiz, koşma, merdiven çıkma vs) yeterince hızlanamaz ve çabuk yorulma ve halsizlik olur. Bu durumda kalp pilinin uyarım hızı, aktivite, solunum ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Hız cevaplı uyarım, hem tek odacık hem de çift odacık tipi kalp pillerinde bulunabilir. Böylece vücudun ihtiyaçlarına göre uyarım hızını ayarlanır. Kalp hızınızın değişme biçimini, doktorunuz pil kontrollerinde ihtiyacınıza göre ayarlar.
Pil takıldıktan hemen sonra geçici, daha sonra ise kalıcı kart düzenlenir ve size verilir. Kalp pili kimlik kartı sizi implant (vücuda takılı cihaz) taşıyıcısı olarak tanımlar. Kartın üzerinde adınız, adresiniz, telefon numaranız, pil ve kablonun marka, modeli ve seri numarası, pilin takıldığı tarih ve takan doktor yazılıdır. Bu kartın sürekli yanınızda bulunması yararlıdır. Özellikle pil kontrol randevularınız sırasında, havaalanı güvenliğinden geçmek ve tıbbi acil durumlarda göstermeniz gerekir. Kimlik kartınızı kaybederseniz veya adres veya telefon numaralarınızda değişiklik olursa yeni bir kimlik kartı edinmeniz gerekir. Bunun için sizi takip eden doktorunuz yardımcı olacaktır.
Herhangi bir zamanda olabilecek aşağıdaki durumlarda doktorunuzu arayın:
Doktorunuzun onayıyla ve kendinizi daha iyi hissetmeye başladığınızda normal aktivitelerinize yavaş yavaş dönebileceksiniz. Pilin takılış nedenine göre hangi aktiviteleri yapabileceğinizi doktorunuz size söyleyecektir. Kalp pili taşıyan bazı kişiler, uzun yürüyüşler, duvar tenisi ve tenis gibi yorucu aktivitelere de katılırlar. Ancak pil, kalp yetmezliği veya ritim problemi nedeniyle takılmışsa doktorunuz aktivitelerinizi kısıtlayabilir.
- Sarsıntı veya düşmeye neden olabilecek sert fiziksel aktivitelerden, sert fiziksel temas içeren sporlardan kaçının.
- Kalp pilinizin bulunduğu tarafa tüfek dipçiği yerleştiriyorsanız, avlanmaktan kaçının.
- Kalp pilinize baskı ve basınç uygulamaya neden olacak herhangi bir aktiviteden kaçının.
Pil kontrolünüz için verilen randevular çok önemlidir. Bu kontrollerde kalp ritminizin durumu, pilinizin ve kablosunun normal çalışıp çalışmadığı, ayarlarda değişiklik gerekip gerekmediği, bataryanın ömrü gibi bir çok teknik özellik kontrol edilir. Bu kontrolleri doktorunuz pilinize uygun bir programlayıcı yardımıyla yapar. Bilgisayar yapısında olan bu programlayıcıların özel bir parçası pil üzerine konarak pil ile uzaktan iletişime geçilir. Bu şekilde pil ile ilgili bir çok teknik bilgi okunur.
Kalp piliniz ve kablonuzun ne kadar sıklıkla kontrol edilmesi gerektiği, kalp pilinizin ve kablosunun tipi, tıbbi durumunuz, pilin ne zaman takıldığı gibi bazı faktörlere bağlıdır.
Piller aynı zamanda hastanın ritim bozuklukları olup olmadığı hakkında da bilgiler verir ve hatta ritim bozukluğu olduğu zaman bunu kendi içine kaydedebilir.
Kalp piliniz ve kablonuzun ne kadar sıklıkla kontrol edilmesi gerektiği, kalp pilinizin ve kablosunun tipi, tıbbi durumunuz, pilin ne zaman takıldığı gibi bazı faktörlere bağlıdır. Ancak genel olarak ilk kontrol pil takıldıktan sonraki 2. ayda ve sonrasında 6-12 ayda birdir. Kalp pilinizin beklenen değiştirilme zamanı yaklaştıkça kontrol aralıkları sıklaşır.
Ayrıca şok verici piller, şok verdiği durumlarda ve en geç her 6 ayda bir kontrol edilir. Bu kontrollerde hastanın ritmi ve ritim bozukluğu olup olmadığı özellikle değerlendirilir.
Pil ömründen kastedilen, aslında bataryanın ömrüdür. Pilin, elektronik yapısındaki arızalardan dolayı değiştirilme ihtimali son derece düşüktür. Batarya, elektronik aksama sıkıca bağlı olduğundan batarya bitince hepsi beraber değiştirilir. Bu değişimlerde kabloda bir problem yoksa kablo değiştirilmez.
Bataryanın ömrü bir çok faktöre bağlıdır. Bunlarda en önemlisi pilin ne sıklıkta devreye girdiğidir. Hastanın hastalığına bağlı olarak bazı hastalarda nadiren devreye girerken bazı hastalarda ise sürekli çalışır. Ayrıca bataryanın enerji tüketimi kalp hızıyla da ilgilidir. Dolayısı ile bir hastada pil ömrünün ne kadar olacağı kesin olarak öngörülemez. Ancak kabaca söylemek gerekirse bu süre 6-10 yıl arasındadır. Ancak şok veren pillerde şok sayısı ile orantılı olarak bu süre daha da kısalabilir.
Hastalar kendilerine verilen muayene ve pil kontrol randevularına geldiklerinde pilin ne kadar ömrü kaldığı programlayıcı yardımıyla öğrenilir. Programlayıcı, pilin güvenli olarak ne zaman değişmesi gerektiğini (elektif replacement time -ERI-) yaklaşık olarak söyler (6 ay, 24 ay vs gibi). Ancak bu da yukarıda söylenen nedenlerden dolayı kesin değildir. Bu zamanı kaçırmamak için kontrollere düzenli gelmek son derece önemlidir. Bundan dolayı değişme zamanı yaklaştıkça kontroller sıklaştırılır.
Bununla birlikte piller ansızın bitmez. Pil, güvenli değişim zamanı geldiğini bildirdikten sonra bile aylarca sorunsuz çalışmaya devam eder. Ancak batarya tamamen bitmeden (ömür sonu -end of life- EOL) güvenli değişim zamanında değiştirilmelidir. Değiştirme işleminde kablo yerinde bırakılır, yalnız metal pil bölümü değiştirilir.
Kalp pillerinden farklı olarak, pilin kablosunun ne kadar dayanacağı ise öngörülemez. Günümüzde pil kabloları yıllarca (hatta yaşam boyu) dayanmak için tasarlanmıştır, ama gerçek süre her hastada değişebilir; tıbbi durumunuz, anatominiz ve yerleştirilirken kullanılan ameliyat tekniği kablonun ne kadar dayanacağını etkiler. Ondan dolayı her kalp pili kontrol ziyaretinde kalp piliniz ile birlikte kablonun durumu da kontrol edilir.
Elektrikle çalışan ve içerisinde mıknatıs barındıran aletler ve ekipmanların etrafında elektromanyetik alan vardır. Genelde zayıf olan bu alanlar kalp pilinizi etkilemez. Ancak güçlü elektromanyetik alanlar, elektromanyetik etkileşime (interferans) (EME) neden olabilir. EME, geçici olarak kalp pilinizin çalışmasını etkileyebilir (pilin kalp ritmini algılaması engellenebilir. Bu da kalp pilinin gerektiğinde uyarı vermesini durdurabilir. Ayrıca EME, pilin kalbinizin ihtiyacı olmadığı halde uyarı göndermesine neden olabilir). Ancak pil, bu durumdan kalıcı olarak etkilenmez.
Kalp pilinizi etkileyebileceğini düşündüğünüz bir cihaz varsa, tek yapmanız gereken o cihazı kalp pilinizden uzaklaştırmaktır. İlgili elektrikli cihazı kapatmanız da çözüm getirebilir. O zaman kalp piliniz normal çalışmasına dönecektir.
Herhangi bir tıbbi işlemden geçmeden önce işlemi yapacak kişiye kalp pili taşıdığınızı söyleyin. İşlem öncesi kalp doktorunuzla konuşmaları gerekebilir.
Diş ve tıbbi işlemlerin çoğu kalp pilinizle etkileşmez.
Aşağıdaki işlemlerden herhangi birini gerçekleştirmeden önce, işlemi gerçekleştirecek doktorunuzla ve kalp doktorunuzla konuşun. Risk ve yarar gözden geçirilerek karar verilir.
Mutlaka yapılması gerekli işlemlerde, işlemden pilin asgari düzeyde etkilenmesi için gereken düzenlemeler yapılabilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): kalp pili taşıyan hastalar için önerilmez. Tıbbi durumlar MRI gerektiriyorsa ilgili doktorunuz ve kalp doktorunuzla görüşmeniz gerekir. Ayrıca, MRI tarayıcısı kapalı olsa bile, manyetik alan yaymaya devam eder. MRI tarayıcısının bulundurulduğu bir odada veya yakınındaysanız kalp piliniz etkilenebilir. Günümüzde MR uyumlu piller de vardır ama bu güvenli olarak MR çekilebileceği anlamına gelmez.
Genel olarak, değişken (alternatif) akım (AC) ile çalıştırılan el cihazlarını kalp pilinizden birkaç santimetre uzakta tutun. Bu durum elektromanyetik etkileşim (EME) olasılığını azaltacaktır.
Cep telefonları: Genel olarak tehlikeli bir duruma yol açmaz. Ancak pilden 15 cm uzakta tutmakta (pilin olduğu taraftaki cebinize koymayın!) ve pilin aksi tarafındaki kulağınız ile konuşmakta yarar var. Kulaklıkla konuşmada ise bir sakınca yoktur.
Kablosuz telefon: Ahize ile konuşmakta sakınca yok ancak telefonun kaidesinden (ahizenin konduğu kaide) pilin 15 cm uzak olmasında yarar var.
Standart Telefonlar: Standart duvar veya masa telefonları, normal kullanım için güvenlidir. Ancak, ahizenin kulak bölümünde bir mıknatıs vardır. Bu mıknatısı kalp pilinizden uzak tutun.
Aşağıdaki ürünler, kalp pilinizden 15 santimetre uzakta tutulduklarında kullanılabilir (Genellikle elektromanyetik alan yaratan parça, cihazın motorudur).
Baş dönmesi veya çarpıntı hissederseniz ilgili cihazdan uzaklaşmanız yeterlidir. O zaman kalp piliniz yine normal ve doğru çalışacaktır.
Evdeki çoğu motorlu aletin kullanımı güvenlidir, ancak;
Elektrikli bahçe aletleri güvenlidir:
Ayrıca, pille çalışan aletler ve çoğu elektrikli alet kullanılabilir:
Bir motorlu aleti “açık“ konumuna kilitlenmiş olarak kullanmaktan kaçının. Bu durum ekipmanı hızla kapatmanızı önler.
Yakıtla çalışan zincirli testere kullanmaktan kaçının. Bunun önerilmesinin nedeni, elleriniz ve vücudunuzun elektrik kıvılcımı yaratan bileşenlere yakın olmasıdır. Bu bileşenler kalp pilinizle etkileşimde bulunabilir.
Çoğu ofis ekipmanını, kalp pilinizle güvenli bir biçimde kullanabilirsiniz;
Halk bandı (CB) amatör radyolar ve diğer radyo vericileriyle kullanılan antenler elektromanyetik etkileşim (EME) oluşturabilir. Antenle, kalp piliniz arasındaki olması gereken mesafe, antenin iletici gücü, frekansı ve tipine bağlıdır.
Vericinin gücü çok yüksekse, aranıza daha uzun mesafeler koymanız gerekebilir.
Ağır elektrikli veya sanayi ekipmanları çoğu kez elektromanyetik alan (EME) yaratır. Bu ekipmanlar, kalp pilinizin çalışma biçimini etkileyebilir. Aşağıdaki ekipmanlarla çalışmaya başlamadan önce doktorunuza danışın.
Kalp pili taşıyan kişilerin çoğu, özel önlemler almadan seyahat edebilir. Ancak bazı güvenlik sistemlerine dikkat etmek gerekir.
Otomobiller: Otomobilin emniyet kemeri rahatsız edebilir. Yeni model otomobillerde emniyet kemerleri kişiye göre ayarlanabilir. Ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta içinde emniyet kemeriyle kalp piliniz arasına yumuşak bir havlu yerleştirmek yararlı olabilir. Emniyet kemerleri, her koşulda daima takılmalıdır.
Havaalanı güvenlik sistemleri: Kalp pili taşıdığınızı belirtin. Güvenlik sistemi kalp pilinizi etkilemez. Ancak kalp pilinizin etrafındaki metal kılıf, metal saptama alarmının sinyal vermesine neden olabilir. Havaalanı güvenliğinin sizden şüphe etmesini önlemek için, kalp pili kimlik kartınızı gösterin. Bu durumda güvenlik personeli elle arayacaktır.
Ev tipi güvenlik sistemleri: Kalp pilinizin ev güvenlik sistemlerini harekete geçirmesi veya bunlar tarafından etkilenmesi olası değildir.
Alışveriş mağazaları güvenlik sistemleri: Bu sistemlerin kalp pilinizi üzerindeki etkilerini önlemek için normal bir biçimde ve hızda içlerinden geçin. Bu detektörlerin yanında oyalanmayın veya onlara yaslanmayın.
Kalp pili kimlik kartınızı her zaman yanınızda taşıyın. Bu kart, kalp piliniz bir metal detektörünü veya güvenlik sistemini harekete geçirirse yardımcı olacaktır.
AICD veya ICD– (automatic implantable cardioverter defibrillator) ritim bozuklukları tedavisinde kullanılan, özel uyarılar veya şok vererek ritmi normale getiren pil.
aritmi – Normal ritim (sinüs ritmi) dışındaki ritimler. Nabızda çoğunlukla düzensizlik vardır ama düzenli de olabilir.
atriyum – Kalbin üst odacıkları (kulakçıklar). 2 adettir: sol atriyum ve sağ atriyum.
AV düğüm – (atriyoventriküler düğüm) Atriyumlardan alınan elektrik sinyalini ventriküllere (karıncıklara) ileten kalbin elektrik sisteminin bir parçası.
biventriküler pil – kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan (CRT-P) pil. AİCD ile birlikte de olabilir (CRT-D).
bradikardi – Kalbin anormal yavaşlıkta, dakikada 60 vurudan daha az atması durumu. Bu durum bazen vücudun taleplerini karşılayamayacak kadar yavaş veya düzensiz olabilir.
çift odacık uyarımı – Hem atriyal hem de ventriküler aktivitenin kalp pili tarafından algılandığı uyarım tipi. Bu algılama uyarımın ne zaman gerekli olduğunu belirler. Uyarım gerekli olduğunda, atriyuma verilen bir uyarının hemen ardından ventrikül uyarılır. Bu zamanlama kalbin doğal aktivitesini taklit eder.
çift odacıklı kalp pili – Tipik olarak iki kablo (lead) gerektiren kalp pili tipi. Genellikle bir lead, sağ atriyuma, diğer lead ise, sağ ventriküle yerleştirilir.
EKG – Elektrokardiyogram, kalbin elektrik aktivitesinin yazdırılmış halidir.
elektromanyetik etkileşim (EME veya EMI) – Elektrik ve mıknatıs kullanan belli ekipman tiplerinin etrafındaki enerji alanları. Zayıf elektromanyetik alanlar, kalp pillerini etkilemez. Güçlü elektromanyetik alanlar ise genellikle kalp pilinin çalışma biçimini etkiler.
elektrod – Pilin oluşturduğu uyarının kalbe iletilmesini sağlayan kablonun iletken parçası. Elektrod aynı zamanda, kalbin elektrik aktivitesini de kalp piline iletir. Kablo (lead), bir veya daha fazla elektroda sahip olabilir.
endokardiyal lead – Ven (toplardamar) içinden geçirilip kalbin içine yerleştirilen kablo (lead). Ayrıca transvenöz lead de denilmektedir.
epikardiyal lead – Kalbin dış yüzeyine takılan uyarım kablosu (lead). Ayrıca miyokardiyal lead de denir.
hasta sinüs sendromu – SA düğümün sağlıklı çalışmaması.
hız cevaplı kalp pili – Bir veya daha fazla özel sensörlü bir kalp pili tipidir. Bu sensörler, vücudun aktivitesi veya solunum hızı gibi değişiklikleri algılayıp kalp pilinin hızını ayarlarlar.
hız cevaplı uyarım – Uyarım hızının vücudun değişen ihtiyaçlarını karşılamak için değiştiği bir tür uyarım.
kalp bloğu – AV düğümün ventriküllere elektrik sinyallerini iletmesinin geciktirdiği veya engellendiği durum. Ciddiyete göre 1., 2. veya 3. derece olarak belirtilir.
kalp pili (pacemaker)– Normal bir hız ve ritim kazandırarak kalp vurusunu düzelten vücuda yerleştirilebilir tıbbi cihaz.
programlayıcı – Kalp pilini kontrol edip tekrar programlamak için kullanılan bir tür bilgisayar.
SA düğüm – Aynı zamanda sinoatriyal düğüm de denir. SA düğüm, kalbin doğal kalp pili (pacemaker) dir. Kalbin sağ üst odacığında (sağ atriyum) bulunmaktadır. Sağlıklı çalışan bir SA düğüm, vücudun ihtiyacına göre değişken hızda küçük elektrik uyarıları üretir. Hız, vücudun oksijen taleplerine bağlıdır.
taşikardi – Kalp hızının dakikada 100’ün üzerinde olması.
tek kablolu ve odacıklı kalp pili – Lead‘in sağ atriyuma ya da sağ ventriküle yerleştirildiği bir kalp pili tipi.
tek odacık uyarımı – Yalnızca bir kalp odacığına uyarım yapılması. Çoğu kez sağ ventriküle uyarım yapılır.
uyarım kablosu (lead) – Esnek, dışı yalıtkan bir kablo. Kalp pili sisteminin bir parçasıdır. Lead kalp pilinin elektrik uyarısını kalbe, aynı zamanda da kalbin doğal aktivitesini kalp piline iletir.
ventriküller – İnsan kalbinin iki alt odacığı (karıncıklar). Bunlara sol ve sağ ventrikül denilmektedir.
Bu yazıyı broşür olarak basmak istiyorsanız (PDF): Burayı tıklayın
Konuyla ilgili:
Kalp pili (pacemaker)
Kalp pili veya stent takılmıs-olanlar MR tetkiki yaptırabilir mi?