Varisler (Variköz venler)

Konu Başlıkları:

Varis nedir?

Varisler, şiş, koyu renkli ve düz olacağı yerde sıklıkla kıvrımlı, büküntülü anormal derecede genişlemiş toplardamarlar (venler)’dır. Toplardamarlar (venler) 2 çeşittir: derinin hemen altında (yüzeyel) olanlar ve derinde kaslar arasında seyredenler. Varisler derin venlerden ziyade yüzeyel (hemen derinin altında) venlerde daha sık olarak görülürler, ancak derin venlerde de olabilir. Gözle görünen varisler, yüzeyel venlerde olan varislerdir. Variköz venler, genellikle baldır ve uyluğun arka kısımlarında fark edilir durumdadır.

Bacaklarda varisler

Varis nedenleri

Venlerde artmış kan basıncı (kanın geri dönüşünü zorlaştıran olaylar)
Ven içindeki kapağın hasarlanması veya yetersizliği: Kapaklar, özellikle oksijenden fakir kanın bacaklardan kalbe doğru yerçekimi etkisine karşı kan akımının sağlanmasından sorumludur ve özellikle venlerin kan akımını doğru yönde devam ettirmeleri için önemlidir. Bu sayede venler içindeki kan, hep tek yönlü (kalbe doğru) akar. Normalde kanın geriye kaçmasını engellemek için kapaklar kapanırlar. Sızdıran veya hasarlanmış kapaklar kanın ger kaçarak bacaklarda göllenmesine neden olur, bu da şişlik ve varislerle sonuçlanır. Kapaklara olan hasar kan pıhtısı, konjenital bir bozukluk (doğuştan itibaren var olan bozukluk) veya kronik venöz yetmezlik nedeniyle olmuş olabilir.

Varis için risk faktörleri

Bacaklardaki ven kapaklarının doğuştan zayıf olması
İleri yaş
Ailede varis bulunması
Derin ven trombozu öyküsü gebelik (özellikle ilk ve son 3 ay boyunca)
Aşırı şişmanlık (0bezite)
Karın içi tümörler
Sabit pozisyonda uzun süreli ayakta durma

Varisler elli yaş üzerindeki insanların yarısını etkiler. Bu durum kadınlarda daha yaygındır. Variköz venler genellikle bacaklarda olmasına rağmen makat çevresinde de olabilir (hemoroid), gebe kadının dış genital organlarında veya erkeğin testisleri çevresinde de (varikosel) olabilir.

Varislerde şikayetler

Deri yüzeyinin hemen altında koyu mavi renkli, kıvrıntılı venler
Deri üzerinde örümcek ağına benzeyen bir grup ince, mor renkli çizgiler (spider -örümcek- venler)
Bacaklarda karıncalanma, ağırlık veya ağrı hissi
Varisli venin çevresinde yanma, atma veya kaşıntı
Özellikle ayak bilekleri çevresinde, alt bacaklarda şişlik

Eğer etkilenen bacak bir kazaya maruz kalmışsa (örn. düşme veya diğer bir kaza nedeniyle), kronik venöz yetmezlik ve onun bir komplikasyonu olan bacak ülseri (staz ülseri) gelişebilir. Bacak ülseri bacağın alt kısmında açık bir yaradır, genellikle küçük, deriye yakın ve ortaya çıkan sinir uçları nedeniyle oldukça ağrılıdır.

Örümcek (spider) varisler. Bunlar daha ince venlerdeki varislerdir.

Bacak ülseri genellikle ayak bileği yakınında, deriye olan zayıf dolaşım nedeniyle ortaya çıkar. İvedi tıbbi ilgi gerektirir. Eğer tedavi edilmeden bırakılırsa, sonunda tam olarak tedavi edilemez hale gelebilir. Üstüne enfeksiyon da eklenebilir ve olay gangrene kadar gidebilir ve etkilenen bacağın amputasyonuyla (kesilmesiyle) sonuçlanabilir.

Varis tanısı

Hastanın ve ailesinde ven hastalığı bulunması
Görsel muayene: Varisli venler gözle görülebilir.
Dupleks ultrason: Venöz kan pıhtılarını tespit etmeye yönelik olarak yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanan ağrısız bir testtir. Test ayrıca kapakları yetersiz venleri de gösterir.
Venogram: Venlere özel bir boyanın (kontrast madde) enjekte edilerek X ışınları yardımıyla filmlerinin çekilmesidir. Ultrasonun yaygınlaşmasıyla kullanımı oldukça azalmıştır.

Varis tedavisi

Variköz venlerin tedavi şekilleri bir çok faktörlerce etkilenir. Bunlardan bazıları şikayetlerin ciddiyeti, venlerdeki basıncın miktarı ve iltihap olup olmadığıdır. Erken evrelerde, hastalarda etkilenen bacağın fırsat bulundukça yükseltilmesi, ağrı ve şişliği ortadan kaldırmak için destekleyici elastik çorap giymeleri istenebilir. Ancak, bu stratejiler olayı ortadan kaldırmaz.

Variköz venleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak da bir takım stratejiler bulunmaktadır. Her bir stratejinin hedefi variköz venlerin tamamını veya bir kısmını ortadan kaldırmak ve kan akımının sağlıklı venlerden yapılmasını sağlamaktır:

Kompresyon çorapları (varis çorapları) bacak venlerindeki kan akımını iyileştirdiği gösterilmiştir. Şikayetleri hafif olan hastalar diğer bir invazif (kanlı) işlemle tedavi edilmeden önce kompresyon çorapları ile tedavi edilir. Kompresyon çorapları, cerrahiden önce başlanıp ve sonrasında da devam edilecek şekilde önerilir.

Enjeksiyon terapisi (skleroterapi): Küçük variköz venler için tavsiye edilmektedir. Bu işlem sırasında, tuz solüsyonu veya bir sklerozan ajan gibi bir kimyasal madde etkilenmiş vene enjekte edilir. Enjeksiyonu takiben, kanın tekrar venlere dolmasını engelleyerek, iyileşmelerine olanak tanımak amacıyla kompresyon bandajları uygulanır. Böylece hasta venlerin içinin yapışması sağlanarak kanla dolmaları önlenir. Enjeksiyon tedavisi, enjeksiyon yerlerinde kahverengi iz bırakma, yüzeyel venlerde kan pıhtısı oluşumu, enjekte edilen kimyasala karşı allerjik reaksiyon ve yeni spider -örümcek- venlerin oluşumu gibi riskler taşımaktadır. Büyük variköz venler için kullanılmamaktadır.

Laser: Etkilenen ven üzerine laser ışını yönlendirilerek venin yavaşça solmasını ve kaybolması sağlayabilir. Şimdilerde bacaklardaki variköz venler için kullanılmasına rağmen, bu işlem aslında özellikle üst gövde ve yüzdeki küçük variköz venlere ve spider venlere de uygulanır.

Ambulatuar flebektomi: lokal anestezi altında bir seri deri ponksiyonu ile daha küçük variköz venleri ortadan kaldırmak amacıyla kullanılabilir. Skarlaşma minimumda tutulur.

Ven soyma işlemi, bacağın büyük safen veni gibi büyük variköz venleri için kullanılan cerrahi tedavidir. Bu işlemde, büyük variköz venin yetersiz kısmı bağlanır ve cerrahi olarak çıkarılır.

Endoskopik ven cerrahisi, genellikle bacak ülserlerinin olaya eşlik ettiği ilerlemiş vakalara saklanır. Venin iç yüzüne küçük bir endoskop (ince bir kamerayla donanımlı fiber optik bir cihaz) yerleştirildikten sonra anormal kısımlar cerrahi olarak çıkarılır.

Ven ablasyonu, variköz venleri tıkamak amacıyla radyofrekans enerjisi veya lazer kullanan kateter bazlı bir işlemdir. Bu işlem sırasında, variköz ven içerisine uzun ve ince bir tüp (kateter) yerleştirir ve kateterin uç kısmı ile laser veya radyofrekans enerjisi verilerek venler kapatılır.

Cerrahi ve enjeksiyon tedavisinin her ikisi de iyi sonuçlar verme eğilimindedir. Ancak variköz venleri olan hastalar, daha sonra tekrarlama riskini azaltmaya yönelik olarak hayat tarzı değişiklikleri yapmalıdır.

Varisler nasıl önlenir?

Hayat tarzı değişiklikleri variköz venlerin şikayetlerini ortadan kaldırmaya ve muhtemel tekrar ortaya çıkmasını engellemeye yardımcı olabilir:

Düzenli egzersiz, özellikle de yürüyüş Bir yerde uzun süre oturmak yada ayakta durmaktan kaçınma.
Periyodik olarak ağırlığı bir ayaktan diğerine değiştirme ve her bir ayağı yukarı aşağı doğru büküp-açma. Bu kas aktivitesi, venler üzerindeki kalbe doğru olan kan akışını kolaylaştırır.
Fırsat buldukça bacakları kalp seviyesinden yukarıda tutma.
Otururken bacak bacak üstüne atmaktan sakınma (bacak bacak üstüne atma, bacak venlerinde güçlü bir geriye doğru basınç oluşturur). Bacak venlerindeki gereksiz basıncı azaltmaya yönelik olarak kilo kontrolü.
Tayt, sıkı kemer, sıkı bandajları olan diz üstü, uyluk üstü çoraplar gibi sıkı giyeceklerden sakınma.

Kronik venöz yetmezlik »