Konu Başlıkları:
- Senkop (bayılma): Nedenler
- Senkop (bayılma): Çeşitleri ve belirtileri
- Senkop (bayılma): Tanı yöntemleri
- Senkop (bayılma): Tedavisi ve önlenmesi
Senkop (bayılma): tanı yöntemleri nedir?
Senkopu teşhis etmeye yönelik en önemli adım eksiksiz bir tıbbi hikaye ve takiben fizik muayenedir. Hikaye sırasında hasta senkop atağı hakkında ayrıntılı olarak irdelenmeli ve başka senkop atakları hakkında da sorgulanmalıdır. Herhangi bir kalp hastalığı olup olmadığının doktor tarafından bilinmesi de, kalp hastalığı ile senkopun yakın ilişkili olması bakımından oldukça önemlidir. Bu bilgi, doktora hangi tür testlerin isteneceği konusunda yardımcı olacaktır.
Tanıyı koyabilmek için doktor bir takım testler isteyebilir, bunlar:
- Eğik masa testi (tilt table test): Kan damarlarında genişleme sonucu kan basıncında ani düşme olması ve buna bağlı gelişen senkopları ayırt etmek için değerli bir testtir. Eğik masa testi, eğim verilebilen bir masa üzerinde gerçekleştirilir. Hasta masaya yatırılır, takiben masa dik konuma getirilir. Aşırı kan basıncı düşmesi ve/veya nabız düşmesi anormal cevabı gösterir.
Eğik masa (tilt table) testi
- Ekokardiyogram: Bu test, kalp yapısını ve fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Kalp kapak hastalıkları gibi hastanın bayılmasına yol açabilecek altta yatan nedenleri ortaya çıkarabilir (Bakınız: ekokardiyografi).
- Holter monitor: 24 saat (bazen 3 güne kadar) süreyle kalp ritminin izlenmesidir. Hasta günlük rutin işleri ve yaşantısına devam ederken sürekli olarak kalbin elektriksel aktivitesi kaydedilir (Bakınız: ritim Holter tetkiki). Ritim bozukluklarına bağlı senkop tanısında değerlidir.
- Event recorder: Eğer hastanın aritmileri nadir oluyorsa Holter monitor ile saptamak zor olabilir. Bu nedenle doktor hastadan, olay kaydedici (event recorder) adı verilen daha farklı taşınabilir bir cihaz takmasını isteyebilir. Olay kaydedici, kalbin elektriksel aktivitesini sürekli kaydetmez. Sadece hasta şikayeti olduğunda veya belirti hissettiğinde bir düğmeye basarak kayıt alır. Bu aletler sürekli olarak değilde “ihtiyaç durumunda” kullanıldığı için bu kaydediciler haftalar veya aylar boyunca kullanılabilir. (Bakınız: event recorder)
- Elektrofizyolojik çalışma (EPS): İnce tüp şeklindeki kateterlerin ven ya da arterlere yerleştirilip ve kalbe yönlendirildiği, böylelikle kalbin elektriksel aktivitesinin incelendiği bir işlemdir. Bu incelemeler, özellikle hızlı (takikardi) veya yavaş (bradikardi) kalp ritimlerinin teşhisinde yararlıdır. (Bakınız: elektrofizyolojik çalışma).
Daha önce de belirttiğim gibi, bilinç kaybı, nörolojik hastalıklar (özellikle epilepsi) nedeniyle de olabilir. Bu durumda bayılmanın neden kaynaklandığını bulmak zor olabilir. Bayılmanın nörolojik nedenlerinin değerlendirilmesinde kullanılacak bazı testler şunlardır:
- Bilgisayarlı tomografi (BT): x-ışınları ile kesitler halinde beyin incelenir. Yumuşak doku, kemik ve kan damarları gibi çok farlı dokularda kullanılabilir.
- Magnetik rezonans görüntüleme (MR): manyetik alanları ve beyinin yüksek çözünürlükte kesitsel ve ya üç boyutlu imajlarını üretmek için bilgisayar kullanan bir tekniktir. MR ile elde edilen görüntüler çoğu bakımdan BT ile elde edilenlere benzer, ancak genel olarak MR, normal ve anormal dokular arasında çok daha fazla kontrast sağlar.
- Elektroensefalogram (EEG): Beyinin elektriksel aktivitesini ölçen bir testtir. Epilepsi, kafa yaralanmaları, enfeksiyonları, uyku bozuklukları ve bazı diğer bozuklukların teşhisinde kullanılabilir.