Konu Başlıkları:
- Nabız Nedir? Nasıl Bakılır?
- Vücut Isısı
- Solunum
- Kan Basıncı
Nabız nedir?
Nabız, kalbin 1 dakika içinde kaç kere kasıldığını yani kalbin hızını yansıtır. Kalp her kasılmasıyla bir miktar kanı atardamarlara (aort ve daha sonra bundan ayrılan dallara) fırlatır ve damarların esneyebilme özelliğinden dolayı atardamarlarda buna bağlı bir genişleme olur. Damar duvarı bu genişlemenin ardından elastik olduğundan dolayı eski durumuna döner, ardından bir sonraki atım ile yeni bir basınç dalgası ile tekrar genişler ve bu böyle devam eder gider. İşte bu genişleme, damarların yüzeysel seyrettiği yerlerde (el bileği, dirsek içi, kasık, şakak, ayak bileği gibi) nabız dalgası olarak hissedilir.
Vücudumuzda nabızın bakılabileceği bölgeler. Buraları, atardamarların yüzeysel seyrettiği ve parmak ucu ile atımın hissedilebildiği yerlerdir. Bu bölgelerden en sık olarak, kolay ulaşılabilmesi ve kolay bakılabilmesi nedeniyle radial arter nabzı tercih edilir (bilekte başparmak tarafında)
Nabız bize yalnız kalp hızı hakkında bilgi vermez, aynı zamanda kalbin düzenli çalışıp çalışmadığı, yani kalbin ritmi hakkında da bilgi verdiği gibi bazı kalp ve kapak hastalıklarında nabzın özellikleri (nabıza bakan parmak ucumuza nabız dalgasının geliş şekli, kalış süresi, ne kadar belirgin olduğu vb) tanı koymada bize yardımcı olur.
Normal nabız dalgası. Eğer parmak ucunda hissettiğimiz nabız dalgasını, bir basınç ölçer ile yazdırsaydık bu görüntü ortaya çıkardı. Burada, yatay eksen zamanı, dikey eksen ise basıncı gösteriyor.
Sağlıklı bireylerde nabız istirahat halinde iken dakikada 60-100, ortalama 70 civarında olmalıdır. Nabız hızı birçok durumdan etkilenir. Çeşitli hastalıklar, egzersiz, stres, yaralanma gibi durumlarda nabız hızı artar. 12 yaş üzerindeki kızlar ve kadınlarda nabız, erkek çocuk ve erkek yetişkinlere göre daha hızlıdır. Atletlerde ve koşucularda ise nabız daha düşük (hatta dakikada 40’larda) olabilir.
Üst şekilde radial nabıza, alt şekilde ise brakial nabıza bakma gösteriliyor.
Nabzımıza nasıl bakalım?
Yukarıda söz ettiğim nabzın hissedilebileceği bölgelerde nabıza bakılabilir. Ama en sık olarak el bileğinin baş parmak tarafındaki radial artere bağlı radial nabız kullanılır.
Nabız bölgelerinde birinci ve ikinci el parmak uçlarımızı yavaşça bastırarak nabız dalgasını aramalıyız. Nabızı hissettiğimiz zaman önce düzenli olup olmadığına bakalım. Normalde nabız dalgası eşit aralıklarla gelmelidir. Daha sonra da 1 dakika içindeki sayısını bulmalıyız. Bunun için de saatimizin saniye göstergesine bakarak 1 dakika içindeki sayısını sayabiliriz veya 15 saniye süreyle sayıp, bulduğumuz rakamı 4 ile çarpabiliriz.
Bazı ritim bozukluklarında (atriyal fibrilasyon gibi) kalp hızı yüksek olursa, bazı kalp atımları ile atardamarlar içine atılan kan yeterli bir basınç dalgası (dolayısıyla nabız dalgası) oluşturamaz ve bunu nabız olarak hissedemeyiz. Böylece nabız hızını gerçekte olduğundan daha düşük bulabiliriz. Bu gibi durumlarda kalbi dinleyerek (doğrudan kulağı kalp bölgesine dayayarak veya steteskop ile) kalp hızını bulmak daha doğru sonuç verecektir.
Kol veya bilekten ölçüm yapan dijital tansiyon aletleri, kan basıncı ölçümünün yanı sıra nabız hızını da vermektedirler. Ancak yukarıdaki anlattığım aritmi durumlarında (özellikle de atriyal fibrilasyonda) dijital tansiyon aletleri ile nabız hızı (hatta bazen tansiyon) ölçümleri tam doğru olmayabilir (Örneğin kalp hızının yüksek olduğu atriyal fibrilasyonda nabız hızı olduğundan daha düşük çıkabilir.).