Digoksin
Digoksin, tıpta eski Mısır ve Roma İmparatorluğu zamanlarından beri kullanılmakta olan “digitalis purpurea” denilen bitkinin yapraklarından elde edilen bir ilaçtır.
Digitalis Purpurea. Böyle güzel çiçeklere sahip bir bitkiden önemli bir kalp ilacı oluşturulacağı aklınıza gelir miydi?
Bitki binlerce yıl önce Avrupada epilepsi, öksürük gibi bazı durumların tedavisinde kullanılmıştır. Kalp hastalıklarında kullanılmaya başlanması 1785 de İngilterede William Withering’ın bitkinin bu özelliğini keşfetmesiyle başlar. Günümüzde digoksin, esas olarak kalp hastalıklarında kullanılmaktadır.
Digoksin hasar görmüş ya da zayıflamış kalbin daha etkili çalışması ve vücuda kan göndermesi için yardımcı olan bir ilaçtır. Kalp kasının kasılma gücünü arttırır, normal, sabit bir kalp ritmi sağlamaya yardım eder ve kan dolaşımını iyileştirir.
Hangi durumlarda kullanılır?
Digoksinin sıklıkla kullanıldığı 2 durum vardır:
- kalp yetmezliği
- bir çeşit ritm bozukluğu olan atrial fibrilasyonda hızı kontrol altına almak için.
Digoksinin dozu nedir ve nasıl kullanılır?
Digoksin genelde günde bir kez alınır. Erişkin dozu günde 0.125 mg ile 0.5 mg (1/2-2 tablet arası) arasındadır. Yurt dışında farklı dozlarda tabletleri olmakla birlikte Türkiye’de 0.25 mg’lık tek bir dozda tableti bulunur. Bizde tablet dışında ampul (1 ampul=0.50 mg/2 ml) ve çocuk ve bebekler için damlası (0.50 mg/ml) bulunmaktadır.
Digoksinin günlük dozu 2 tablete kadar olabilmekle beraber bizde nedense dozu sabit olarak günde 1 tane kullanmak ve hafta sonları da 2 gün ara vermek şeklinde bir alışkanlık vardır. Oysa ihtiyaca ve duruma göre daha yüksek dozlarda da kullanmak mümkündür. Ancak digoksin böbrekler yolu ile atıldığı için böbrek yetmezliği durumlarında doz ayarlaması yapmak yararlı olur.
Özellikle ritm bozukluğu durumlarında kullanılırken doktorunuz her gün nabzınızı tutmayı ve kaydetmenizi isteyebilir. Nabzınızın ne hızda olması gerektiğini size söyleyecektir. İlacı her gün aynı saatte almaya dikkat etmeliyiz.
İlacı almayı unutursam ne yapmalıyım?
Hatırladığınız anda unuttuğunuz dozu hemen alın. Ancak bir sonraki dozun alınma zamanı yaklaşmışsa o dozu atlayarak yeni dozu almak, (çift doz almamak) daha doğrudur.
Yan etkileri nelerdir?
Normal dozlarda yan etki görülmez. Ancak fazla geldiği durumlarda yan etkiler ortaya çıkar. Digoksin dozunun fazla gelmesi (digital intoksikasyonu) başta kalpte ritm bozuklukları olmak üzere ölümcül sonuçlar doğurabilir. Onun için yan etkileri iyi bilinmeli ve ortaya çıktığında doktorunuzla görüşmelisiniz. Aşağıdaki yan etkilerden biri görülüyorsa hemen doktorunuza başvurun:
- Sindirim Sistemi: İştah kaybı, mide bulantısı, kusma, ishal, mide ağrısı,
- Göz: Görmede değişiklikler, yanıp sönen veya titreyen ışıklar, ışığa karşı duyarlılık, cisimleri olduklarından büyük ya da küçük görme, bulanıklaşma, renk değişimi (sarı ya da yeşil), cisimlerin etrafında ışık ya da çizgiler görme,
- Sinir Sistemi: Uyuşukluk, baş ağrısı, kafa karışıklığı, depresyon, bitkinlik ve kas zayıflığı,
- Kalp: Düzensiz kalp atışı ya da yavaş kalp hızı.
- Görme ile ilgili yan etkiler ilk ve sık çıkan belirtilerdir. Ünlü ressam Van Gogh’un da digitalis purpurea kullandığı ve onun bazı yan etkilerine maruz kaldığı söylenir (Bakınız: Van Gogh ve Digitalis).
Bu yan etkiler, dozunuzun değiştirilmesi gerektiği anlamına gelebilir. Doktorunuzla birlikte doğru dozu belirlediğinizde yan etkilerle karşılaşmazsınız.
Digoksinin yiyecekler ve ilaçlarla etkileşimi konusunda kaygılanmalı mıyım?
Digoksin, çoğunlukla, kalp yetmezliği tedavisi için kullanılan diüretikler (idrar söktürücü ilaçlar), ACE inhibitörü ve bir beta-blokerle birlikte yazılır. Ve bu ilaçlarla önemli etkileşimi yoktur. Ancak bazı ilaçlarla önemli etkileşimleri vardır:
Digoksin düzeyini artıran ilaçlar:
- Amiodarone, Propafenone, Quinidine (ritim bozukluklarında kullanılır)
- Clarythromicyn, Erythromycin, Tetracyclin (antibiyotik)
- Diltiazem, Verapamil (kalp ilacı)
- Indomethacin (ağrı kesici)
- Intraconazole (mantar ilacı)
- Spironolactone (idrar söktürücü)
Digoksinin potasyum düşüklüğünde toksik etkileri daha çabuk ortaya çıkar. Onun için doktorunuzun düşük sodyumlu diyet ve potasyum desteği yada yüksek oranda potasyum içeren yiyecekler (muz ve portakal suyu gibi) içeren diyet tavsiyelerini uygulayın.
Hamile kadınlar digoksin alabilir mi?
Digoksin kullanan bayanlar hamile iseler ya da hamile kaldıklarında doktorlarını haberdar etmelidirler. İlaç fetüse geçmektedir, ancak hamilelik üzerine etkilerinin ne olduğu şu an için bilinmemektedir.
Emziren kadınlar ne yapmalı?
Digoksin kullanan bayanlar emzirmemelidirler. İlaç, anne sütü vasıtasıyla bebeğe geçebilir ve bunun muhtemel etkisi bilinmemektedir.
Çocuklar digoksin kullanabilir mi?
Digoksinin yan etkileri çocuklarda farklı değildir. Gerekirse doktorunuz verebilir.
Yaşlı insanlar digoksin kullanabilir mi?
Yaşlılarda böbrek fonksiyonları azalma gösterdiğinden dolayı digoksini daha dikkatli kullanmak gerekir. Genelde, yaşlılarda daha düşük dozlar kullanılır.