SIK SORULAN SORULAR |
 |
Kalp pili, stent takılmış olanlar MR tetkiki yaptırabilir mi?
Kalp pili veya stent veya herhangi metal takılmış olan hastalar için MR sakıncalı mıdır? Bu hastalar için MR konusunda ne yapmalıyız?
Manyetik rezonans inceleme (MR veya MRI), içinde kalbin de bulunduğu bir çok hastalığın tanısında çok değerli bir tanı aracıdır. MR incelemesi ile, dokular arasında yapı ve sıvı farklılıkları temelinde dokuların kesitsel görüntüleri elde edilir. Bunun için cihaz radyofrekans dalgaları kullanarak manyetik (mıknatıslı) bir alanda elektromanyetik enerji değişimlerini ölçerek haritalandırır.
MR cihazı
Kesinlikle invaziv (kanlı) olmaması, radyasyon içermemesi ve bazı durumlarda böbrekler için tehlikeli olabilen kontrast madde (radyoopak ilaç) kullanılmaması, anatomik yapıları 3 boyutlu göstermesi, yumuşak dokuları çok ayrıntılı göstermesi gibi üstün özellikleri vardır. MR inceleme özellikle beyin omurilik, kas iskelet sistemi, baş boyun ve doğumsal (konjenital) kalp hastalıklarının tanısında altın standart tanı aracıdır.
MR ile beyin ve başın yan kesit görüntüsü
MR cihazları güçlerine göre 3 Tesla (T), 1.5 T ve 1.5 T altı olarak sınıflandırılabilir. Güç arttıkça tahmin edileceği gibi görüntüleme gücü de artmaktadır. Ülkemizde kullanılan MR cihazlarının büyük bölümü 1.5 T, az bir kısmı ise 3 T’dır.
Ancak incelemede manyetik alan, yani mıknatıs kullanılması, vücudunda metal taşıyan hastalarda sıkıntı yaratmakta ve bazı durumlarda tetkik yapılamamaktadır. Konuyu kalp ve damar sistemi ile ilgili metal ve/veya elektronik cihazlar taşıyan hastalar yönünden incelemek istiyorum.
Kalp damar sistemini ilgilendiren metal protezler ve elektronik cihazlar;
- Kalp damarlarına ait (koroner) metalik stentler ve bacak damarlarına takılan (periferik) stentler
- Aorta yerleştirilen stentler (EVAR, TEVAR)
- Metalik kalp kapakları
- Kalp içi kapatma cihazları (occluder device)
- Vena cava filtreleri, embolizasyon coilleri
- Tel dikişler, metalik klipsler, kalp ameliyatları sırasında yerinde bırakılmış pil telleri
- Kalp pilleri (pacemaker) ve ritim bozukluklarında kullanılan şok verici piller (AICD)
MR, iki özelliği nedeniyle metal ve elektronik cihazlarda olumsuzluklara neden olabilir:
- manyetik alan (mıknatıs): mıknatıstan etkilenen (ferromanyetik) metalden yapılmış cihazlar mıknatıslı ortamda yerinden oynayabilirler,
- kuvvetli radyofrekans alanı: cihazların elektronik aksamının düzgün çalışmamasına, ayarlarının bozulmasına neden olabilir. Ayrıca radyofrekans dalgalar cihaz bölgesinde ısınmaya da neden olabilir.
Koroner stentler:
Son yıllarda metal olmayan eriyebilen stentler de kullanıma girdiyse de hala büyük oranda metal stentler kullanılmaktadır. Kalp damarlarına konulan metal stentler değişik metallerden yapılmaktadır: paslanmaz çelik, kobalt, karbon, tantalyum, altın gibi. Bu metallerin mıknatıslardan etkilenme özelliği (ferromanyetik özellik) ya yoktur ya da çok azdır. Dolayısıyla metalik stentler (normal veya ilaçlı -DES-) MR incelemelerinde kayda değer bir olumsuzluk oluşturmazlar. Genellikle MR incelemelerinin koroner stentin takılmasından 4-8 hafta sonrası yapılması önerilse de stent takılmasını izleyen birkaç gün içinde bile MR incelemesinin güvenle yapılabileceği bilinmektedir. Periferik (bacaklarda kullanılan) stentler için de tehlike söz konusu değildir.
Balon üzerinde koroner stent
Aorta yerleştirilen stentler (EVAR, TEVAR)
Aort anevrizmalarının tedavisinde kullanılan aort içine yerleştirilen (karın -EVAR- veya göğüs -TEVAR- bölgesine) stentlerin birçoğunun mıknatıslardan etkilenme özelliği (ferromanyetik özellik) ya yoktur ya da çok azdır. Ancak bazı türleri ferromanyetik olup MR sırasında problem oluşturabilir. Onun için kullanılan stentin MR’a uyumlu olup olmaması üretici firmaya veya doktora sorulmalıdır.
Karın bölgesindeki aort anevrizmasının EVAR ile tedavisi
Protez kalp kapakları
Kapakların değişik nedenlerle değişmesi gereken durumlarda metal veya biyolojik protezler kullanılır. Protez kapaklarda metaller, polimerler ve karbon kullanılır. Dayanıklılık ve uyum yönünden tercih edilen metaller; titanyum, kobalt ve krom alaşımları, nikel alaşımları, molibden, tungsten, alüminyum ve vanadyum’dur. MR incelemelerinin metal kapaklarda oluşturduğu kuvvet, kalbin kasılmasının kapakta oluşturduğu kuvvetlerden daha azdır. Dolayısıyla protez kalp kapakları (metalik veya biyoprotez) MR incelemeleri için engel oluşturmaz.
Prostetik metalik kalp kapağı
Kalp içi kapatma cihazları (occluder device)
Bu cihazlar ASD, PFO gibi kalp içi anormal açıklıkları (delikleri) kapatmak için kullanılır (şemsiye de denir). Birçoğu titanyum ve nitinol gibi mıknatıstan etkilenmeyen malzemelerden yapılmıştır ve MR güvenli bir şekilde yapılabilir. Ancak az bir kısmı mıknatıstan zayıf etkilenen paslanmaz çelikten yapılmıştır. Paslanmaz çelikten yapılan cihaz takılmışsa takıldıktan 6 hafta sonra MR incelemelerinin yapılması önerilir.
Vena cava filtreleri, embolizasyon coilleri
Kalbin sağ kısmının sorumlu olduğu küçük dolaşıma aşağı kısımlardan (çoğunlukla bacaklar) kopan pıhtı parçaları karışabilir ve akciğerlerde sorun oluşturabilirler (akciğer embolisi). Bu tablonun tekrarlayıcı olduğu ve ilaçla önlemediği durumlarda kalbe alt tarafın kanını getiren büyük toplardamara (vena cava) pıhtıları yukarı çıkmasına engel olan filtreler takılabilir. Anormal kan geçişinin olduğu yerlere ise, yerleştirildiği zaman yumak halini alarak anormal geçişe engel olan teller (coil) yerleştirilebilir.
Son yıllarda coil ve filtrelerin büyük bölümü mıknatıstan etkilenmeyen malzemeden yapıldığı için MR güvenle yapılabilir. Ancak eski modeller paslanmaz çelikten yapılmış olabilir bu durumda MR için 6 hafta beklenmesi önerilir.
Göğüs kafesine ait tel dikişler, operasyonlarda kullanılan metalik klipsler ve teller
Gerek tel dikişler, gerek operasyon sırasında takılmış ve sonrasında yerinde bırakılmış geçici pil telleri, gerekse metalik klipsler, MR incelemelerinde sorun oluşturmaz.
Açık kalp ameliyatlarında göğüs kafesinin önündeki sternum kemiği ortadan kesilerek göğüs kafesi açılır ve kalbe ulaşılır. Ameliyat bitince kemik tel dikişlerle tutturulur (solda tellerin röntgen görüntüsü görünüyor)
Kalp pilleri (pacemaker) ve ritim bozukluklarında kullanılan şok verici piller (AICD)
Kalp pilleri belli başlı 3 temel nedenle takılmaktadır: 1. Kalbin hayatı normal idame ettirmeye yetecek kadar yeterli hızda çalışmadığı (zaman zaman veya devamlı) durumlarda, 2. Kalp yetmezliğinin bazı türlerinde, 3. Ölümcül ritim bozukluğu olma olasılığı yüksek hastalarda, şok vererek ritim bozukluğunu düzeltmesi amacıyla.
Kalp pili ve kalbe ulaşan elektrodu
Kalp pilleri yüksek oranda metal içerirler, ayrıca hassas ve karmaşık elektronik devrelere ve elemanlara sahiptir. Dolayısıyla MR cihazının oluşturduğu mıknatıs ve radyofrekans alanlardan etkilenebilir, fonksiyonu bozulabilir, ciddi ritim bozuklukları oluşturabilir, şok veren pillerde uygunsuz şoklar görülebilir. Gün geçtikçe pil takılan hasta sayısı artmakta ve MR tetkikleri yaygınlaşmaktadır. Pil takılmış olan hastaların hayatları boyunca %50-75’ine MR tetkiki yapılma ihtiyacı doğacağı düşünülmektedir. Bundan dolayı pil takılmış hastalarda MR tetkiki önemli bir problemdir.
AICD (kardiyoverter-defibrilatör) cihazları normal kalp pillerine göre biraz daha büyük olmakla birlikte son yıllarda teknolojik gelişmeler kalp pillerinin hacminde ciddi küçülmeler oluşturmuş böylece metalik hacimleri de azalmıştır. Ancak yine de MR cihazının elektromanyetik (mıknatıs) ve radyo frekans alanları altında ciddi olabilen fonksiyon bozuklukları gösterebilirler. Bu olasılık MR cihazının gücü arttıkça artmaktadır.
Onun için kalp pili olanlarda MR incelemeleri mutlaka gerekliyse ve mutlaka kardiyoloğun yakın gözlemi altında ve düşük güçlü (1.5T ve altı) cihazlarla yapılmalıdır. Son yıllarda belli koşullar altında MR tetkiklerinin yapılabildiği MR uyumlu kalp pilleri de çıkarılmıştır.
Konuyla İlgili:
Kalp pilleri
Safety of Magnetic Resonance Imaging in Patients With Implanted Cardiac Prostheses and Metallic Cardiovascular Electronic Devices. Ann Thorac Surg 2011;91:2006 –11
http://blogs.scientificamerican.com/guest-blog/2011/02/16/new-wave-of-mri-safe-pacemakers-set-to-ship-to-hospitals/