Konu Başlıkları:
- Yeniden canlandırma: Nedir?, Neden bilmemiz gerekiyor?
- Yeniden canlandırma: Nasıl yapalım?
Yeniden canlandırma nedir?
Yeniden canlandırmanin diğer isimleri: kalp akciğer canlandırması, kardiyopulmoner resussitasyon, kalp masajı ve suni solunum, cardiopulmonary resuscitation (CPR)
Yeniden canlandırma; kalbin çalışmasının ve/veya solunum işinin durmasının sonucu müdahale edilmediği takdirde ölmesi kaçınılmaz kişileri yeniden hayata döndürmek için yapılması gereken acil müdahaledir.
Neden önemli ve neden bilmemiz gerekiyor?
- Hastane dışı kalp durmalarından olan ölümlerin %75-80’i evde olmaktadır.
- Ani kalp durmasından olan ölümlerin %95’i hasta hastaneye ulaşamadan olur (Bakınız: Ani Ölüm). Bu durumda “yeniden canlandırma” işlemini biliyorsanız sevdiklerinizi yaşatabilme şansınız olur.
- Ani kalp durmasından olan ölümler kader değildir. Ne kadar fazla insan yeniden canlandırmayı biliyorsa o kadar insan ölümden kurtulur.
Kalbin ve/veya solunumun durmasının çeşitli nedenleri vardır: kalp krizi, boğulma, elektrik çarpması, vb. Kalbin ve/veya solunumun durması halinde; dokulara yaşamaları için gereken oksijen taşınamaz ve dokulardaki hücreler ölmeye başlar. Vücudumuzda oksijensizliğe en hassas olan doku beyindir. Beyin dokusu, 3 dakikadan fazla oksijensiz kalması halinde ölmeye başlar ve geri dönüşü olmayan bir biçimde beyin hasarı gelişir. Beyne oksijen gelişi 3 dakikadan daha uzun bir sürede gecikirse beyin dokusu değişen derecelerde harap olduğu için bilinç kısmen veya hiç yerine gelemez (bitkisel hayat).
Onun için kalp ve/veya solunumun durması durumunda hastaya müdahale 3 dakika içinde yapılmalıdır. Bu altın kıymetinde değerli olan 3 dakika içinde çoğunlukla tıbbi destek veya ekip olmayacağı için bu müdahaleler o sırada orada bulunan kişilerce, yani sizler tarafında yapılmalıdır.
Önce durumun acil olup almadığını değerlendirmemiz gerekir: kalp çalışıyor mu? solunum var mı? Çoğu durumda kalp önce durur ve oksijensizlikten dolayı etkileneceği için solunum da ardından durur.
Kalp durmasında hasta hareketsizdir, bilinç tamamen KAPALIDIR; uyaranlara, seslenmelere cevap vermez. En önemlisi büyük damarlardan (boyunda karotis (şah damarı), bilekteki atardamar) nabız alınmaz. (Ayrıca bakınız: Nabız)
Boyunda karotis atardamarından (şah damarı) nabız bakma
Eğer dinlenebilirse kalp sesleri alınmaz.
Hastanın hareketsiz halini psikolojik bayılmalar (histeri, sinirsel bayılma), sara (epilepsi) gibi bayılmalardan MUTLAKA ayırt etmek gerekir. Bu durumlarda kalp çalışır ve hasta nefes alır.
Kalbin çalışmasının ve/veya solunumun olmadığı bir hastada yapılacak ilk iş tıbbi yardım çağırmaktır. Hastanın yanında birden fazla kişinin olduğu durumlarda bir kişi acil servise (112) telefon ederken diğer kişi “yeniden canlandırma” işlemine başlamalıdır. Hastanın yanındaki kişi yalnız ise önce telefon edip ardından işleme başlamalıdır. Yeniden canlandırma işlemi 3 basamaktan oluşur; bunlar akılda kolay kalması yönünden ABC olarak bilinir.