Konu Başlıkları:
- Bacak ve kollara ait atardamar hastalıkları: toplu bakış
- Bacakların ateroskleroza bağlı atardamar hastalıkları
- Buerger Hastalığı (tromboanjitis obliterans)
Bacak ve kollara ait atardamar hastalıkları
Vücudumuzun tüm organ ve dokuları gibi, kol ve bacaklar da yaşamaları için hayati önemi olan kana muhtaçtır. Kan bu bölgelere atardamarlar (arter) ile gelir. Atardamarların kanı iletmesini zorlaştıran veya engelleyen durumlarda yetersiz olarak gelen kan en hafifinden (yorgunluk) en ağırına kadar (amputasyon) giden bir klinik tablo oluşturur:
Kol veya bacaklarda yorgunluk -> hareketle ağrı -> iyileşmeyen ülserler -> gangren -> cerrahi olarak bölgenin kesilmesi (amputasyon)
Kol atardamarları (arterleri): Kola giden atardamarlar aortta çıkar, dirsek düzeyinde ikiye ayrılır (radial ve ulnar arter). Seyir sırasında bir çok yan dallar verir.
Atardamarlarda hastalık yaparak kanın iletilmesini güçleştiren çeşitli nedenler vardır. Bunların bir kısmı hem kol hem bacakları ilgilendirirken, bazıları özellikle kolları, bazıları ise özellikle bacakları ilgilendirir.
Bacak atardamarları (arterleri): Bacaklara giden atardamarlar, aortun, karın alt kısmında ikiye ayrılması ile olur (iliak arter). İliak arter kasık hizasında femoral arter adını alır. Diz çıvarında da popliteal arter adını alır, dizin biraz aşağısında ise ikiye ayrılır. Seyir sırasında çok sayıda dal verirler.
Bacakların en sık görülen damar hastalığı nedenleri
Alt ekstremite (bacaklar) atardamar hastalıkları (diğer adıyla; periferik arter hastalıkları):
- Ateroskleroz
- Emboli (bir yerden kopup gelen pıhtı veya başka bir şey ile damarın tıkanması)
- Travmalar (damarın geçtiği bölgelere gelen delici, kesici, veya künt darbeler)
- Buerger Hastalığı (Tromboanjitis obliterans)
Bunların içinde en sık görülen ateroskleroz sonucu gelişen tiptir. Burada saymadığım nadir görülen başka nedenler de vardır.
Kolların en sık görülen damar hastalığı nedenleri
Üst ekstremite (kollar) atardamar hastalıkları:
- Buerger Hastalığı (Tromboanjitis obliterans)
- Takayasu Hastalığı
- Raynaud fenomeni
- Kollajen doku hastalıkları
- Ateroskleroz
- Emboli
- Soğuk ısırığı (donma)
- Meme kanseri için yapılan radyoterapi
- Torasik outlet sendromu
Kol ve bacak damar hastalıklarında şikayetler
Olay, ister kolda isterse bacakta olsun kan akışının azalması veya hiç olmaması, gerek bacaklar gerekse kollarda benzer şikayet ve bulgulara neden olur:
- Ağrı ve renk değişikliği (solukluk, mavi-kırmızı, ileri durumlarda siyahlaşma)
- Soğuğa karşı aşırı duyarlık
- Nabzın hissedilmemesi (bakınız nabız)
- Kas erimesi (incelmesi) ve buna bağlı kol veya bacakta çabuk yorulma
- Soluk ve soğuk cilt
- Tırnaklarda morarma ve tırnak uzamasının yavaşlaması
- Kıllarda dökülme ve kıl uzamasında yavaşlama
- Ağrılı ve iyileşmeyen yaralar (ülserler)
- Gangren (dokunun tamamen canlılığını yitirerek siyahlaşması)
Kol ve bacak damar hastalıklarında tedavi
Kol ve bacak atardamar hastalıklarında tedavi, tamamen altta yatan hastalığa bağlıdır. Ancak ana başlıklar altında özetlersem;
- İlaç tedavisi
- Altta yatan nedenin uzaklaştırılması (Buerger Hastalığında sigaranın kesilmesi, aterosklerozda risk faktörleriyle mücadele edilmesi vs)
- Altta yatan hastalığın tedavisi
- Balon ve/veya stent
- Cerrahi (bypass, o bölgeye giden sinirlerin kesilmesi -sempatektomi- vs)