Enerji içecekleri denilen ve enerjiyi artırdıkları ifade edilen içecekler son yıllarda genç erişkinler ve okul çağındaki gençlerde, artan bir oranda kullanılıyor. Reklamlarda, dikkati ve konsantrasyonu attırdığı, bedensel ve zihinsel canlılık sağladığı vurgulanan, bu içeceklerin ciddi olumsuz yan etkileri olduğuna dair yayın sayısı gittikçe artmakta.
Bu konuda çıkan son çalışmalardan biri, geçen ay tanınmış tıp dergilerinden JAMA’da yayımlandı. Bu çalışmaya göre; deneklerden bir gruba enerji içeceği, diğer gruba ise tadı ve rengi enerji içeceğine benzeyen bir içecek verilmiş (hangi gruba hangi içeceklerin verildiğini ne veren, ne de içenler biliyormuş -çift kör, plasebo kontrollü- (doubleblind, placebocontrolled). Çalışmanın sonunda enerji içecekleri grubunda tansiyon, istatistiki olarak anlamlı bir şekilde yüksek bulunmuş ve vücut stres altındayken, kanda yükselen stres hormonlarının da düzeyi artmış (stres hormonlarının sürekli veya sık sık yükselmesi, başta, kalp sağlığı olmak üzere, damar sağlığını önemli bir şekilde olumsuz etkiliyor).
Bu ve konuyla ilgili bütün çalışmaların sonuçları, enerji içeceklerinin iddia edildiği gibi bedensel ve zihinsel canlılık sağlamadığı, aksine yan etkilerinden dolayı zararlı olabileceğini gösteriyor. Enerji içeceklerinin, zararlarının başında içerdikleri kafein geliyor. Sağlıklı genç bir insanda güvenli olarak alınabilecek kafein miktarı, maksimum günde 400 mg (bu miktar yaklaşık 4 kupa filtre kahveye veya 10 kutu kolaya veya 2 enerji içeceğine karşılık geliyor).
Çocuklarda ise kafein önerilmiyor (Çocukların maksimum alabilecekleri kafein miktarı günlük 100 mg).
Erişkinlerde ise enerji içeceklerinin hiç tavsiye edilmediği bazı gruplar var: kalp damar hastaları, yüksek tansiyon hastası olanlar ve uyku bozukluğu çekenler. Bu grup, içmek istiyorlarsa mutlaka doktorlarına sormalı. Hamile kadınlar ve meme emzirenler de kaçınmalı. İlaç kullanan hastalarda, olası bir etkileşimden kaçınmak için bu içeceklerden uzak durmalı veya doktorlarına sormalı.
Yaşlıların kafein etkilerine daha duyarlı olduklarını da belirtmem gerek.
Enerji içeceklerinde sıklıkla bulunan maddeler;
Kafein
Şeker
Guarana (tohumları kafein içeren bir bitki)
Taurin (amino asit)
Kakao
B vitamini
Ginseng, meyan kökü (licorice), kola nut (kola ağacının kafein içeren meyvesi) gibi çeşitli bitkiler
Nabız hızı artışı
Düzensiz nabız veya çarpıntı
Uyku bozuklukları
Fazla idrara çıkma
Kan şekerinde yükseklik (bu yan etki, şeker içeren bütün içeceklerde bulunur)
Kaynak:
http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=2469194
http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1487122
http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/caffeine/art-20045678