Kalp yetmezliği nedir?

SIK SORULAN SORULAR

Kalbimiz bildiğimiz gibi yaşamamız için gerekli oksijen ve besin maddelerini taşıyan kanı vücudumuza pompalayan yaşamsal öneme sahip bir organımızdır. Kalp yetmezliği (KY) dendiğinde kalbin çalışmaması anlaşılmamalıdır. Kalbin pompalama gücünün olması gerekenden daha az olması KY olarak bilinir. KY durumunda kalp kanı yeterli miktar ve hızda organlarımıza gönderemez ve kalp içindeki basınç artar. Sonuç olarak kalp vücudun ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli miktarda oksijen ve besini vücuda pompalayamaz. Bu duruma karşılık olarak kalp boşlukları gerilip daha fazla kan pompalamak için daha fazla kanı tutmaya başlar. Bu başlangıçta dolaşımın devam etmesine yardımcı olur, ancak zamanla kalp kası zayıflar ve güçlü kasılmamaya başlar. Bir korunma mekanizması olarak böbrekler bu duruma sıvı (su) ve tuz tutarak cevap verir. Kollarda, bacaklarda, ayaklarda, akciğerlerde ve diğer organlarda sıvı birikimi olduğunda da konjestif kalp yetmezliği denen durum ortaya çıkar.

Kalp yetmezliği nedenleri nelerdir?

Kalp kası hasarına yol açan nedenler kalp yetmezliği nedeni olabilir:

Koroner arter hastalığı (KAH): Kalbe kan taşıyan atardamarların (koroner arterler) yavaşça tıkanması ile ortaya çıkan bir hastalık olup zamanla kalbin kasının beslenmesinin ve oksijenlenmesinin bozulmasına yol açar.
Kalp Krizi (miyokard infarktüsü): Koroner arterlerin aniden tıkanması ile o damarın beslediği tüm kas tabakasının ölümüdür. Hasta kalp krizinden kurtulursa ölen dokunun yerini kasılmayan skar dokusu alır ve KY ortaya çıkar.
Kardiyomiyopati: Değişik nedenlere bağlı gelişen (enfeksiyon, alkol, ilaçlar, vs) kalp kası hasarına verilen isimdir.
Kalbin zorlanarak aşırı çalıştığı durumlar: Yüksek tansiyon, kapak hastalıkları, tiroid bezi hastalıkları, böbrek hastalıkları, diyabet ve doğumsal kalp hastalıkları KY neden olabilir. Ayrıca vücutta aynı anda birden fazla hastalık olması durumunda da KY aniden ortaya çıkabilir.

Kalp yetmezliği’nde gibi şikayetler olabilir?

Kalp yetmezliği’nde şikayetler, kalp ve vücutta oluşan değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkar. Düzeyleri kalbin durumuna göre hafiften ağıra kadar değişebilir. Bu şikayetler:

Akciğerlerde kan göllenmesi: Akciğerlerde kan göllenmesi nefes darlığı ile birlikte dinlenme veya yatakta yatarken nefes almada güçlük ile kendini belli eder. Akciğerdeki fazla kan ayrıca kuru, gıcık tarzında bir öksürüğe de neden olabilir.
Su ve tuz tutulumu: Böbreklere daha az kan gitmesi, su ve tuz tutulumuna neden olarak bacak, ayak ve karında şişme (ödem) ve hızlı kilo artışına neden olur.
Sık idrara çıkma: Özellikle geceleri.
İştah kaybı ve bulantı.
Sersemlik, yorgunluk ve zayıflık: Önemli organlara ve kaslara kan akışının azalması hastayı zayıf ve bitkin düşürür. Beyin kanlanmasının azalması da bilinç düzeyinde değişikliklere yol açar.
Hızlı ve düzensiz kalp ritmi: Kalp yeterli kanı vücuda sunmak için her zaman olduğundan daha hızlı çalışır ve kalp boşluklarının genişlemesi ritm bozukluğu oluşturabilir.

Ancak kalp yetmezliğinin ağırlığı ile şikayetler arasında her zaman doğru orantı olmaz. Kalp yetmezliğinin ağır olmadığı durumlarda hiç şikayet olmayabilir ve kalp yetmezliği, yalnız muayene ve bir takım laboratuar tetkikleri ile fark edilebilir. Bazen ise ileri derecede KY olduğu halde fazla şikayet olmayabilir.

Kalp yetmezliği tipleri nelerdir?

Sistolik KY: Sistol; kalbin kasılması anlamındadır. Kalp kası yeterli derecede kasılmadığı zaman gelişen kalp yetmezliğine denir.

Diyastolik KY: Diyastol ise kalbin gevşemesidir. Burada ise kalp, normal kasıldığı halde tam olarak gevşeyemez, böylece kalbe giren kan ve dolayısıyla pompalanan kan miktarı azalır.

Ejeksiyon fraksiyonu (EF) denen bir ölçüm ile her kalp atışında kalbin ne kadar iyi kasıldığı, böylece sistolik veya diyastolik KY
ayrımı yapılabilir.

Kalp yetmezliği nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz şikayetleriniz ve tıbbi öz geçmişiniz hakkında size birçok soru soracaktır. Kalp yetmezliğine neden olan durumlar (kalp damar hastalığı, diyabet, kapak hastalığı, hipertansiyon vb), sigara kullanım durumu, kullandığınız ilaçlar, alkol alımı, vs hakkında bilgi alınacaktır.

Sonrasında muayeneye geçilecek, doktorunuz kalbinizi dinleyip kalp yetmezliğine neden olan hastalığa ait bulguları araştıracaktır. Doktorunuz ayrıca başka testlerin yapılmasını isteyebilir. Bu testler: Rutin kan tetkikleri: kan testleri; böbrek, karaciğer ve tiroid bezlerinin fonksiyonlarını göstermek, kolesterol seviyeleri ve kansızlık (anemi) araştırmak amacıyla yapılır. Anemi bir kişinin kanında alyuvarlar içinde oksijen taşıyan hemoglobin isimli maddenin yetersiz olmasıdır.

B-tipi natriüretik peptid (BNP): BNP ventriküllerden (karıncıklar) Kalp yetmezliği düzeyine göre kan basıncında oluşan değişikliklere yanıt
olarak kana salınan bir maddedir. Kan BNP seviyeleri KY semptomları kötüleştikçe artar, durum kontrol altına alınınca ise azalır. KY’si olup durumu kontrol altında olan bir insanda bile BNP düzeyi normal bir insandan her zaman daha yüksektir.

Göğüs röntgeni (akciğer grafisi veya tele): Kalbin büyüklüğünü ve kalp ve akciğerlerde sıvı toplanması olup olmadığı hakkında bilgi verir.

Ekokardiyografi: Tanıda oldukça değerlidir. Kalbin kasılma gücünün (ejeksiyon fraksiyonu) araştırılmasında, diyastolik kalp yetmezliği araştırılmasında değerli bilgiler verir.

Ejeksiyon Fraksiyonu (EF): EF, eko ile anjiyografik olarak veya radyonüklid metotlarla (spect, MUGA) ölçülebilir. EF, her kalp atışında kalbin kendine gelen kanın ne kadarını pompaladığını gösterir. Normal EF %50-70 arasındadır. (Yani kalp, kendine gelen kanın %50-70’ini vücuda pompalamaktadır.). Yüzde 40’ın altındaki EF değerleri genellikle sistolik KY tanısını koydurur. Diyastolik KY’li hastalar normal EF’ye sahip olabilir.

Elektrokardiyogram (EKG): Kalp içindeki elektriksel uyarıları kaydeder. KY tanısı EKG’ye bakılarak konulmaz, ancak KY’ine yol açabilen ritm bozukluklarının ve kalp damar hastalıklarının hakkında bilgiler verir.

Kalp yetmezliği nasıl tedavi edilir?

Eskiye göre şu an KY tedavisi için birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Tedavide prensip, öncelikle hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak veya altta yatan nedeni kaldırarak hastalığı kaldırmak, (böylece ölüm riskini ve hastaneye yatışı azaltmak) şikayetleri azaltmak ve hayat kalitesini arttırmaktır. Tedavi;

İlaç dışı tedavi (yaşam tarzı değişikliği, tuz kısıtlaması, istirahat vb),
İlaç tedavisi
Pacemaker (pil): ancak her hasta için uygun olmamakta, takılması için bazı kriterler gerekmektedir.
Gerekli olan durumlarda cerrahi tedaviden oluşur.

Kalp yetmezliği hastalarının yapması gerekli olan şeyler nedir?:

İlaçlarınızı düzenli kullanın,
Doktorun önerdiği şekilde yaşam tarzınıza dikkat edin,
Kan basıncınızı kontrol altında tutun (KY’de salgılanan bazı hormonlar kan damarlarının büzülmesine ve kan basıncının artmasına yol açar. Bu ise kalbin daha fazla çalışmasına neden olup kalbin iş yükünü arttırır.),
Doktorunuzun dediği zamanlarda kontrole gidin ve teması kaybetmeyin, (Kontrollerde doktorunuz durumunuzu takip ederken sizden kilo kaydınızı isteyebilir. Sorularınız varsa bir kağıda not ederek yanınızda getiriniz. Acil bir sorunuz varsa hemen doktorunuzu arayınız. Tüm doktorlarınızı KY durumunuz hakkında bilgilendiriniz. Başka doktorlar tarafından verilecek tüm ilaçları kalp doktorunuza sorunuz. İlaçların düzenli bir kaydını yaparak her zaman kontrollerinize getiriniz.),
Sigara içmeyi ve tütün çiğnemeyi bırakın,
Normal sağlıklı kilonuzu muhafaza edin,
Yüksek kan basıncı, diyabet ve kolesterol düzeyinizi kontrol altına alın,
Düzenli egzersiz yapın (doktorunuz öneriyorsa),
Alkol kullanmayın,
Gerekirse, önerilen cerrahi tedaviyi geri çevirmeyin,
Sıkı sıvı takibi (Doktorunuz günlük sıvı alım miktarınızı ve tuvalete gidiş sıklığınızı takip etmenizi isteyebilir. Unutmayın damarlarınızda ne kadar fazla sıvı var ise kalbiniz o kadar fazla yorulacaktır.),
Doktorunuz tuz (sodyum) alımını kısıtlamak hatta geçici veya devamlı olarak hiç tuz almamanızı isteyebilir. Sodyum günlük gıdalarımızın çoğunda mevcut olan bir elementtir. Tatlandırıcı olarak veya yemeğin tazeliğini uzun süre korumak içinde eklenebilir. Düşük sodyumlu bir diyet altında daha az sıvı tutulumu, ödem ve nefes darlığı hissedersiniz,
Kilonuzu yakından takip edin. Her sabah mümkünse aynı kıyafet içinde, idrarınızı yaptıktan sonra ağırlığınızı aynı tartı üstünde ölçün ve takvime kaydedin. Eğer günde 1 kilodan veya haftada 2-3 kilodan fazla kilo almışsanız doktorunuza danışın. Doktorunuz ilaçlarınızda ayarlamalar yapabilir,
Şikayetlerinizi takip edin, (Şikayetleriniz artarsa hemen doktorunuza haber verin. Durumunuzun acil müdahale gerektirecek kadar ağırlaşmasına izin vermeyin.),
İlaçlarınız size nasıl önerildiyse öyle alın (İlaçlar kalbin kanı pompalamasını kolaylaştırır, kalbiniz üzerindeki stresi azaltır, KY’nin ilerlemesini azaltır ve sıvı tutulmasını önler. Bu ilaçların çoğu vücuda zararlı hormonların salgılanmasını önler. Bu ilaçlar kan damarlarınızın genişlemesini sağlayarak kan basıncınızı düşürürler.).

Hangi ilaçlardan uzak durmalıyım?

Ağrı kesiciler (özellikle romatizma tedavisinde kullanılan),
Bir çok antiaritmik ilaç,
Kalsiyum kanal blokerlerinin çoğu (hipertansiyon tedavisi),
Bazı ek gıdalar ve büyüme hormonu terapisi,
Sodyum içeren antiasitler,
Sudafed gibi dekonjestanlar (kalbinizin iş yükünü arttırabilir.).

Bu ilaçlardan herhangi birini kullanıyorsanız doktorunuza haber veriniz. İlaçların isimleri kadar ne sıklıkla ve hangi dozlarda kullandığınız önemlidir. Hepsinin düzenli bir listesini yapıp her kontrolde yanınızda getiriniz. Doktorunuza danışmadan asla ilaçlarınızı kesmeyiniz.

Hayat kalitemi nasıl yükseltebilirim?

Sağlıklı bir diyet uygulayarak: Günlük sodyum alımınızı 2 gr altına düşürün. Yüksek lifli ve potasyumlu gıdalar seçin. Yağdan, kolesterolden ve şekerden zengin gıdaları azaltın. Kilo vermek için yüksek kalorili yiyeceklerden uzak durun,
Düzenli egzersiz: doktorunuz tarafından verilen bir kardiyovasküler egzersiz programı ile semptomlarınız düzelir ve kendinizi daha zinde ve sağlıklı hissedersiniz. Bu ayrıca KY ilerlemesini yavaşlatabilir. (bakınız egzersiz),
Kendinizi aşırı yormayın: Ağır cisimleri itmek, kaldırmak, kürekle toprak kazmak KY semptomlarını arttırabilir.
Solunum yolu enfeksiyonlarından korunun,
İlaçlarınızı belirtildiği gibi alıp asla danışmadan kesmeyin,
Duygusal ve psikolojik destek: KY tüm aile için zor bir durumdur. Sorularınız var ise doktorunuza danışın.

KY’de cerrahi tedavi seçenekleri nelerdir?

Cerrahi tedavi; kalpte daha fazla hasar oluşmasını engellemeyi ve kalbin fonksiyonunu düzeltmeyi hedefler:

İmplante edilebilir sol ventrikül yardımcı cihazlar: Bu cihazlar genellikle tedaviye yanıt alınamayan ve ciddi sistolik yetmezliği olan hastalarda transplantasyona kadar köprü vazifesi görürler. Kalbin tüm vücuda kan pompalamasına yardımcı olurlar.Hastanın mobil olmasına ve bazen evde bile operasyonu bekleyebilmesine olanak tanırlar.
Koroner arter bypass cerrahisi: Doktorunuz KY nedeninin KAH olduğuna karar verdikten sonra kalp damarlarınızdaki darlıklar balon ve stent tedavisinin uygun olmadığı durumlarda cerrahi yollarla açılacaktır. Yeni teknikler cerrahi riskleri oldukça azaltmıştır.
Kalp kapak cerrahisi: Cerrahinin gerekli olduğu durumlarda yapılır. Kapak hastalıklarında KY ilerledikçe mitral kapağı destekleyen papiller adele denilen kas grubu uzamaya ve kapağı tam olarak kapatamayarak kaçağa neden olur. Mitral kapak tamiri kapakçıkların yeniden yapılandırılmasını ve yüzük şeklinde bir cisimle mitral kapağa destek sağlanmasını içerir. Aort kapağı kaçırıyor ise aort kapak değişimi diğer bir seçenek olabilir.
Enfarkt azaltıcı operasyonlar: Sol ventrikül duvarı kalp krizi ile hasar gördükten sonra skar dokusu oluşur. Bu doku ince olup her kalp atışında dışarı dolu bombeleşebilir. Buraya anevrizma denir. Bundan dolayı KY gelişirse cerrah bypass operasyonu sırasında anevrizma dokusunu kesip çıkartarak kalbin daha normal bir şekilde kasılmasını sağlayabilir. Operasyon sonrası birçok hastanın klinik durumu düzelmektedir.
Kalp nakli (transplantasyon): KY hastasının klinik durumu diğer tedavilere cevap vermiyor ve hastanın başka önemli bir hastalığı yoksa kalp nakli son tedavi seçeneğidir.

Kalp yetmezliği nedir?

SIK SORULAN SORULAR