SIK SORULAN SORULAR
Gizli şeker veya şeker başlangıcı (prediyabet) nedir?
Şeker hastalığı tıpta diabetes mellitus olarak bilinir. "Pre" eki "ön" demektir.
Normalde açlık kan şekerinin (AKŞ veya glukoz) 100 mg/dl' nin altında olması gerekir. 126
ve üzeri şeker hastalığı demektir. 100-126 arasında ise prediyabet olarak
bilinir.
Şeker hastalığı neden önemli?
Şeker hastalığı sinsi bir hastalıktır. Fazla bir şikayete neden olmadan bir
çok yaşamsal öneme sahip organda (kalp, beyin, böbrek, göz) tahribat yapar.
Kalp damar hastalıkları, şeker hastalarında 2-4 kat daha fazla gelişir. Türkiye'de 6
milyon şeker hastası vardır ve her yılda bu sayıya 250.000 kişi katılmaktadır.
Gizli şeker önemli mi?
Oldukça önemli. Gizli şeker olan hastaların yarısında 5 yıl içinde şeker hastalığı
ortaya çıkar.
Ayrıca gizli şeker hastalarında, kan şekeri normal olanlara göre 1.5 kat daha
fazla kalp damar hastalığı gelişir. Dolayısı ile gizli şekeri önceden tanımak,
şeker hastalığına dönüşmesini engellemek veya geciktirmek açısından ve kalp
damar hastalığı riskini azaltmak yönünden oldukça önemlidir.
Gizli şeker olup olmadığımı nasıl öğreneceğim?
En önemli konu, şikayetlerle hastalığın ciddiyeti arasında doğrusal bir
ilişki olmamasıdır. Şikayet olarak çok su içme ve sık idrara gitme olabilir ama çoğunlukla hiç
şikayet olmaz. Hastalar çoğunlukla şikayetleri olmadığından her şeyin yolunda
gittiğini sanırlar. Oysa öyle olmadığını yukarıda gördük. Doktorunuz basit 2 testin biriyle bunu anlayabilir.
Bunlardan biri açlık kan
şekeridir. 8 saat açlığı takiben yapılır. Bunun için akşam yemeğinden sonra bir şey yenmemesi ve tatlı bir şey içilmemesi gerekir. Sabah aç karnına kan
verilerek kandaki şeker miktarına bakılır. Diğer test ise şeker yükleme testidir
(oral glukoz
tolerans testi - OGTT). Bu testte de ilk olarak açlık kan şekerine bakılır ve glukoz
(şeker) içeren sıvı içirildikten 2 saat sonra kan şekerine tekrar bakılır.
-
Açlık kan şekerinin normalde 100 mg/dl'nin altında olması gerekir. Bu değer
100-125 ise gizli şeker, 126 ve üzeri ise aşikar şeker hastalığı tanısı konur.
-
Şeker yükleme testinde ise 2 saat sonra kan şekerinin 140 mg/dl' nin altında
olması gerekir. 140-199 arasında ise gizli şeker, 200 ve üzerinde ise şeker hastalığı
vardır.
-
Bunların dışında bir kan testi olan
hemoglobin A1c (HbA1c)'den de yararlanılır. Bu test şeker hastalığının iyi
kontrol edilip edilmediği hakkında da değerli bilgi verir. HbA1c değeri %6.5
üzerinde ise şeker hastalığı vardır denir. %5.7-6.5 arasında ise gizli şeker
düşünülmelidir.
Gizli şeker hastalığım varsa ne yapmalıyım?
Bir kere bu durumun önemli olduğunu kabul etmemiz ve şeker hastalığına
dönüşmesini önlememiz veya geciktirmemiz gerekli. Bunun için 2 önemli şey;
-
Kilo
fazlalığı varsa kilo verme ve,
-
Egzersizdir (yaşam tarzı
değişikliği).
Bunun için kiloda %5-10 oranında azaltma ve günlük 30 dakikalık yürüyüş
zamanı geriye çevirebilir ve şekeri normal sınıra indirebilir. Bu şekilde %58
hastada şeker hastalığı gelişmesi önlenebilir veya geciktirilebilir. Aynı
zamanda kalp damar hastalığı için diğer risk faktörleriyle de mücadele etmemiz
gerekir (Bakınız:
Kalp
Damar Hastalıklarında Risk Faktörleri).
İdeal kiloya nasıl ulaşabilirim?
Kilo sorunu çağımızdaki en büyük problemlerden biri .İlle de ideal kiloya
ulaşmanız gerekmez. Mevcut kilonuzdaki %5-10 lük bir azalma veya 4-7 kilo verme
bile şekeriniz üzerinde dramatik etki yapacaktır.
Kimler gizli şeker yönünden risk altındadır?
Aşağıdakilerden en az birine sahip olsanız bile gizli şeker yönünden mutlaka
araştırılmalısınız:
-
aşırı kilolu (obez),
-
hipertansiyon
(140/90 mmgHg ve üzeri),
-
iyi kolesterolü (HDL) düşük (35 mg/dl
altında),
-
trigliserid düzeyi yüksek (250 mg/dl
üstünde),
-
ailesinde şeker hastalığı olan,
-
gebelikte şeker yüksekliği olan,
-
4 kg üzerinde çocuk doğuranlar,
-
polikistik over sendromu olan
kadınlar.
___
Son gözden geçirilen tarih: 26 Ağustos 2010
