SIK SORULAN SORULAR

Gizli şeker veya şeker başlangıcı (prediyabet) nedir?

Şeker hastalığı tıpta diabetes mellitus olarak bilinir. "Pre" eki "ön" demektir. Normalde açlık kan şekerinin (AKŞ veya glukoz) 100 mg/dl' nin altında olması gerekir. 126 ve üzeri şeker hastalığı demektir. 100-126 arasında ise prediyabet olarak bilinir.

Şeker hastalığı neden önemli?

Şeker hastalığı sinsi bir hastalıktır. Fazla bir şikayete neden olmadan bir çok yaşamsal öneme sahip organda (kalp, beyin, böbrek, göz) tahribat yapar. Kalp damar hastalıkları, şeker hastalarında 2-4 kat daha fazla gelişir. Türkiye'de 6 milyon şeker hastası vardır ve her yılda bu sayıya 250.000 kişi katılmaktadır.

Gizli şeker önemli mi?

Oldukça önemli. Gizli şeker olan hastaların yarısında 5 yıl içinde şeker hastalığı ortaya çıkar. Ayrıca gizli şeker hastalarında, kan şekeri normal olanlara göre 1.5 kat daha fazla kalp damar hastalığı gelişir. Dolayısı ile gizli şekeri önceden tanımak, şeker hastalığına dönüşmesini engellemek veya geciktirmek açısından ve kalp damar hastalığı riskini azaltmak yönünden oldukça önemlidir.

Gizli şeker olup olmadığımı nasıl öğreneceğim?

En önemli konu, şikayetlerle hastalığın ciddiyeti arasında doğrusal bir ilişki olmamasıdır. Şikayet olarak çok su içme ve sık idrara gitme olabilir ama çoğunlukla hiç şikayet olmaz. Hastalar çoğunlukla şikayetleri olmadığından her şeyin yolunda gittiğini sanırlar. Oysa öyle olmadığını yukarıda gördük. Doktorunuz basit 2 testin biriyle bunu anlayabilir. Bunlardan biri açlık kan şekeridir. 8 saat açlığı takiben yapılır. Bunun için akşam yemeğinden sonra bir şey yenmemesi ve tatlı bir şey içilmemesi gerekir. Sabah aç karnına kan verilerek kandaki şeker miktarına bakılır. Diğer test ise şeker yükleme testidir (oral glukoz tolerans testi - OGTT). Bu testte de ilk olarak açlık kan şekerine bakılır ve glukoz (şeker) içeren sıvı içirildikten 2 saat sonra kan şekerine tekrar bakılır.

1. Açlık kan şekerinin normalde 100 mg/dl'nin altında olması gerekir. Bu değer 100-125 ise gizli şeker, 126 ve üzeri ise aşikar şeker hastalığı tanısı konur.

2. Şeker yükleme testinde ise 2 saat sonra kan şekerinin 140 mg/dl' nin altında olması gerekir. 140-199 arasında ise gizli şeker, 200 ve üzerinde ise şeker hastalığı vardır.

3. Bunların dışında bir kan testi olan hemoglobin A1c (HbA1c)'den de yararlanılır. Bu test şeker hastalığının iyi kontrol edilip edilmediği hakkında da değerli bilgi verir. HbA1c değeri %6.5 üzerinde ise şeker hastalığı vardır denir. %5.7-6.5 arasında ise gizli şeker düşünülmelidir.

Gizli şeker hastalığım varsa ne yapmalıyım?

Bir kere bu durumun önemli olduğunu kabul etmemiz ve şeker hastalığına dönüşmesini önlememiz veya geciktirmemiz gerekli. Bunun için 2 önemli şey;

1. Kilo fazlalığı varsa kilo verme ve,

2. Egzersizdir (yaşam tarzı değişikliği).

Bunun için kiloda %5-10 oranında azaltma ve günlük 30 dakikalık yürüyüş zamanı geriye çevirebilir ve şekeri normal sınıra indirebilir. Bu şekilde %58 hastada şeker hastalığı gelişmesi önlenebilir veya geciktirilebilir. Aynı zamanda kalp damar hastalığı için diğer risk faktörleriyle de mücadele etmemiz gerekir (Bakınız: Kalp Damar Hastalıklarında Risk Faktörleri).

İdeal kiloya nasıl ulaşabilirim?

Kilo sorunu çağımızdaki en büyük problemlerden biri .İlle de ideal kiloya ulaşmanız gerekmez. Mevcut kilonuzdaki %5-10 lük bir azalma veya 4-7 kilo verme bile şekeriniz üzerinde dramatik etki yapacaktır.

Kimler gizli şeker yönünden risk altındadır?

Aşağıdakilerden en az birine sahip olsanız bile gizli şeker yönünden mutlaka araştırılmalısınız:

• aşırı kilolu (obez),

• hipertansiyon (140/90 mmgHg ve üzeri),

• iyi kolesterolü (HDL) düşük (35 mg/dl altında),

• trigliserid düzeyi yüksek (250 mg/dl üstünde),

• ailesinde şeker hastalığı olan,

• gebelikte şeker yüksekliği olan,

• 4 kg üzerinde çocuk doğuranlar,

• polikistik over sendromu olan kadınlar.

___

Son gözden geçirilen tarih: 26 Ağustos 2010