Bu ilaçlar neden çıktı?
Kan sulandırıcı (antikoagulan) bir ilaç olan
coumadin (kumadin), özellikle
atrial fibrilasyonda, metalik kapaklarda, pulmoner embolide,
venöz trombozda pıhtı oluşumunu önlemede uzun yıllardan beri kullanılmasına
ve oldukça etkili bir ilaç olmasına
rağmen, bir çok istenmeyen yan etkileri vardır ve bunların en başında dozunun
sabit olmaması, özellikle çok sayıda yiyecekle etkileşime girmesi gelir. Bundan
dolayı belirli aralıklarla kan tahlili yapılarak kumadin dozunu, çıkan sonuca
göre ayarlanması zorunluluğu vardır.
Bu sıkıntılardan yola çıkarak yapılan yeni arayışlar sonucu, son yıllarda, sabit dozu olup yiyeceklerle etkileşime girme sorunu olmayan yeni ilaçlar
piyasaya çıkarıldı. Bu ilaçların en güzel yanı, belli bir sabit dozlarının
olması ve ilacı ayarlamak için zaman zaman kan tahlili yapılma gerekliliği
olmamasıdır.
Bu ilaçlar; dabigatran (Pradaxa), rivaroxaban (Xarelto), apixaban (Eliquis)
ve edoxaban (Lixiana)’dır (parantez içindekiler ülkemizdeki piyasa isimleri).
Bu ilaçların hepsi ülkemizde bulunuyor ve belli şartlar altında SGK
tarafından ödeniyor. Bu ilaçlardan, rivaroxaban ve edoxaban günde 1, diğerleri
günde 2 kez alınır. Bunlardan, hastaya hangisinin uygun olduğuna doktor karar
verecektir.

Damar yaralanması olduğunda hasarlı kısımda
pıhtılaşmadan sorumlu kan hücreleri (trombosit veya platelet) toplanır (A) ve
bir takım maddeler salgılayarak fibrin denilen yapışkan bir ağ oluşturur. Bu ağ,
kan hücrelerini hapsederek yaralı kısımda pıhtı denilen bir tıkaç oluşturup açık
kısmı kapatmaya çalışır (B). Normalde hayatı korumaya yönelik bu girişim, bazı
durumlarda olmadık yerlerde pıhtı oluşturup hayatı tehdit edebilir.
Madem öyle, o zaman kumadin yerine bu ilaçları
kullanalım?
Bu ilaçların bu güzel özelliklerinin olmasına rağmen kumadinin tam yerini
alamamıştır.
Mitral kapak darlığındaki atrial fibrilasyonda ve metalik kapaklarda pıhtı
oluşumunu önlemede etkinlikleri yeterli değildir ve bu durumlarda pıhtılaşmayı
önlemek için yine kumadin kullanılır.
Kumadinin bu ilaçlara göre avantajları ve
dezavantajları nedir?
Kumadinin Avantajları;
-
Böbrek hastalıklarında doz
ayarlaması gerekmez,
-
Mitral darlığındaki atrial
fibrilasyonda ve metalik kapaklarda kullanılabilir,
-
Ucuzdur,
-
Kanama durumlarında antidotu vardır
(K vitamini),
-
Günde tek sefer alınır.
Kumadinin Dezavantajları;
-
Çeşitli yiyeceklerle (K
vitamininden zengin yeşil sebzeler vs) etkileşime girer,
-
Sabit dozu yoktur, belirli
zamanlarda kan testi (İNR) yapılarak doz ayarlaması yapmak gerekir,
Yeni kan sulandırıcıların (antikogulanlar)
avantajları ve dezavantajları nedir?
Avantajlar;
-
Sabit dozları vardır, belirli
zamanlarda kan testi yapmak gerekmez,
-
Yiyeceklerden etkilenmez (yalnızca
greyfurt ve suyundan kaçınmakta yarar var).
Dezavantajlar;
-
Mitral darlığındaki atrial
fibrilasyonda ve metalik kapaklarda kullanılamaz,
-
Böbrek hastalıklarında doz
düşürülmesi gerekebilir, ileri böbrek hastalarında bazı durumlarda ise kumadin
daha uygun olabilir,
-
Kanama olduğunda verilebilecek
antidot hepsinde yoktur (bazılarında var),
-
Pahalıdırlar.
Beraber kullanılan başka ilaçlarla etkileşimleri var
mı?
Gerek kumadin, gerekse yeni kan sulandırıcılar, beraber kullanılan çeşitli
ilaçlardan etkilenebilir (bunun sonucunda etkinlikleri azalabilir veya
artabilir). Etkileşime giren ilaç listesi
kumadinde daha uzundur. Onun için kullandığınız veya yeni eklenen ilaçlardan
doktorunuzu haberdar etmeniz önemlidir.
İlaçları kullanırken nelere dikkat etmeliyiz?
-
Bu ilaçları doktorunuzun dediği
şekilde alınız, etkileri 1 günden fazla olmadığı için alış saatini geçirir
veya 1 gün bile almazsanız etki azalacak veya olmayacaktır.
-
Ağrı kesiciler veya romatizmada
kullanılan ilaçları alırken doktorunuza danışın. Bazı antibiyotikler ve
bitkisel ilaçlar (St. John’s wort gibi) bu ilaçlarla etkileşime girer.
-
Dabigatran kapsüllerini orijnal
ambalajında tutun, ambalajından (alüminyum blister) çıkarıp başka bir yerde
tutmayın. Kapsülleri 1 bardak su ile yemek sonrasında alın, çiğnemeyin, içini
açmayın. Aldıktan sonra yarım saat kadar uzanmayın, yatmayın; bu mide yan
etkilerini azaltır.
-
Kaza, yaralanma vs gibi durumlarda
sağlık ekibine yardımcı olması için yanınızda bu ilaçları aldığınıza dair bir
uyarı kartı taşıyın.
-
Yanlış bir ön yargıyı düzeltmek
gerekirse; kumadin gibi, bu ilaçlar da kanamaya neden olabilir. Onun için
olası bir kanama yönünden uyanık olmak gerekir. Kanama vücudun her hangi bir
yerinde olabilir (sindirim sistemi, beyin, böbrek vs), hafif olabileceği gibi
hayatı tehlikeye atacak kadar önemli de olabilir. Bununla birlikte, sık görülmeyen kanama riski
gözünüzü korkutmasın, unutmayınız ki bu ilaçlar alınmadığı taktirde, olası bir
pıhtı gelişimi, çok daha ciddi sonuçlara yol açabilecektir.
Aşağıdaki durumların varlığında doktorunuza haber
verin;
-
Ani halsizlik, beraberinde kahve
telvesi benzer kusma veya katran gibi siyah renkte dışkılama,
-
Ani baş ağrısı, baş dönmesi,
-
Burundan veya başka bir yerden
durmayan kanama,
-
Kırmızı veya koyu kahverengi idrar,
-
Vücudun herhangi bir yerinde ani şişlik,
morarma,
Kanama riskini nasıl azaltabiliriz?
Aşağıdakilerden uzak durun;
-
Bıçak, makas gibi kesici, delici
aletlerle çalışma,
-
Düşmeye neden olabilecek kaygan
veya engebeli zeminler, halı püskülleri vs
-
Yaralanmaya neden olabilen sporlar,
-
Ağrı kesiciler, romatizmal
hastalarda kullanılan ilaçlar,
-
Fazla miktarda alkol.
Ayrıca araçlarda mutlaka emniyet
kemeri takın, diş müdahaleleri için doktorunuzdan onay alın.
|