Aspirin almalı mıyım?

Aspirin kalp ve beyin damar hastalıklarından koruyucu olduğu kadar, düzenli alan damar hastalarında kalp krizi ve inmeleri de önlüyor (pirimer korunma). Bundan başka, daha önce kalp damar hastası veya beyin damar hastalığı olan hastalarda da krizlerin veya inmelerin tekrar etmesini önlüyor veya bunlar olduğunda daha hafif geçirilmesini sağlıyor (sekonder korunma).

Aspirinin, kalp damar hastası olan (kalp krizi geçirenler, koroner bypas olanlar, koroner anjiografide kalp damarlarında darlık tespit edilenler) veya beyin damar hastalığı olan (inme -strok- geçiren, geçici iskemik atak -TİA- geçiren veya beyin damarlarında darlık saptanan) hastalardaki yararı tartışılmaz ve eğer aspirin almasına engel durumu yoksa mutlaka verilir (sekonder korunma).

Son yıllarda aspirinin başta kalın bağırsak (kolon) kanseri olmak üzere bazı kanserlerden koruyucu olduğu da ortaya çıktı. İlerde kimbilir daha hangi yararlarını keşfedeceğiz.

Sekonder korunmada aspirinin yararı tartışılmaz. Bundan sonra söyleyeceklerin pirimer korunma (kalp damar veya beyin damar hastalığı olmayan kişiler) ile ilgili.

Madem öyle, aspirin böylesine mucize bir ilaçsa, kalp ve beynin damarsal hastalıklarıyla ve kolon kanseriyle uğraşacağımıza, pirimer korunma amaçlı olarak yetişkin olan herkese tavsiye edelim.

Bir ara öyleydi de. Gerek doktorlar hastalarına, gerekse hastalar yakınlarına, yukarıda bahsettiğim hastalıklardan korunmak için aspirin tavsiye eder hale geldiler.

Artık öyle olmaması gerektiğini biliyoruz. Çünkü aspirin alan insanlarda bu olayların olmayacağının garantisi yok ve en önemlisi aspirin bazen hayata mal olan kanama yapıyor (özellikle sindirim sisteminde -ve özellikle de midede-).

Şimdi son çalışmaların ışığında, en son kabul edilen görüşe göre pirimer korunma amaçlı kimlere aspirin tavsiye edilmeli;

50-59 yaşlarında olan insanlarda, kanama artırıcı risk taşımayan ve gelecek 10 yıldaki kalp damar hastalığına veya inmeye yakalanma riski %10* veya daha fazlaysa aspirin alması öneriliyor.

60-69 yaş arasındakilerde ise; kanama artırıcı risk taşımayan ve gelecek 10 yıldaki kalp damar hastalığına veya inmeye yakalanma riski %10* veya daha fazlaysa aspirin alması öneriliyor. Yalnız bu yaş aralığındaki insanlar, 50-59 yaş aralığına göre kanamalar yönünden daha hassas olmasından dolayı (çünkü yaş ilerledikçe kanama riski artıyor) potansiyel yarar-zarar doktor tarafından değerlendirmeli ve ona göre hareket edilmeli deniyor.

50 yaşından küçük ve 70 yaş veya daha büyük kimselerde koruyucu amaçla aspirin önerilmiyor.

Aşağıdaki durumlarda aspirin kullanılması durumunda, artmış kanama riski bulunur ve alıp almama konusunda hastalar doktorlarına danışmalıdırlar;

Daha önce sindirim yolu kanaması geçirenler, aktif ülseri olanlar, aspirin dışında kan sulandırıcı kullananlar, kanamaya eğilimi olanlar, ağrı kesici-romatizmal ilaç, ginkgo biloba veya omega-3 alanlar, hipertansiyonu kontrol altında olmayanlar. Kanama riski erkeklerde, kadınlara göre daha fazla.

Koruyucu amaçla aspirin 81 mg gibi en düşük dozda öneriliyor ve kullanan kişilerde, aspirin olumlu etkisini 10 yıldan fazla düzenli kullanıldığında gösteriyor.

*Gelecek 10 yıldaki aterosklerotik damar hastalığına yakalanma riski (kalp damarlarında veya beyin damarlarında probleme yol açan hastalık olması), yapılan çalışmalar sonucunda bir takım risk faktörleri girilerek formül sayesinde hesaplanıyor (Formüle -ingilizce- ulaşmak için tıklayınız.).

Aspirin Use for the Primary Prevention of Cardiovascular Disease and Colorectal Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. Ann Intern Med. 2016;164(12):836-845. doi:10.7326/M16-0577.